Eylül ayının ilk haftasında okulların açılıyor olmasından dolayı eğitimin lokomotifi olan öğretmenlere yönelik ünlü düşünür İbni Rüşt’ün bazı tavsiyelerini paylaşmak istedim.
Aklın korunması ve geliştirmesi: Her öğretmen adayı aklını geliştirecek eylemlerin peşinden koşmalı, akli melekelerini ideal olanı yakalamak için kullanmalı ve faydalı düşüncelerle öğrenmeyi hayat tarzı haline getirmelidir.
Ahlak: Öğretmen ahlaki vasıfları taşıyacak bir kimliktir. İlke ve prensip sahibi olmalıdır. Bir duruşu olmalıdır. Olumsuz söylem ve eylemlerden uzak durmalıdır. Dün başka bugün başka bir davranış sergilememelidir. Öğrencileri doğruya, iyiliğe teşvik etmeli ve yanlış alışkanlıkların zararlarını öğretmelidir. Ahlaksız ve bayağı fiillerden uzak durmalıdır. Zira insanı yıkan, yok eden ve mahveden temel sebep ahlaksızlıktır.
Adalet: Öğretmen sınıfta hakimiyetini sağlayabilmek ve rol model olmak için adil olmalıdır. Öğrenciler arasında hangi saik olursa olsun ayrım yapmamalıdır. Tüm öğrencilerine kıymet vermelidir. Bazılarını kayıran ve koruyan, bazılarına sırt çeviren bir tavır takınmamalıdır. Adil davrandığında öğrencilerinin hafızasında iz bırakır ve gelecekte onların da adil olmasına vesile olur.
İrfan sahibi: Öğretmen nefsin, ruhun ve gönlün tabibidir. Bedenin sağlığını korumak için doktor nasıl ki yardım ediyorsa, öğretmen de öğrencilerinin ruhunu, gönlünü ve aklını korumak için yardım etmelidir. Bunun için öğretmen Allah’tan korkan ve sorumluluk bilincine sahip bir kişilik olmalıdır.
Kibirden uzak durma: Öğretmende olmaması gereken üç huy; inatçılık, iddiacılık ve büyüklenmedir. O’na yakışan üç haslet ise tevazu, merhamet ve iyi niyettir. Öğrencilerine tesir etmesi için sevgi ve merhameti esas alarak alçakgönüllü olmalıdır.
Açık fikirli olma: Öğretmenler her türlü fikre karşı açık olmalıdır. Kendi fikirlerini söylerken ve öğrencilerinin fikirlerini dinlerken örnek tutum sergilemelidir. Öğrencilerinin kafalarını karıştıran ve şüpheye düşüren değil, onların kafasını düzenleyen ve şüphelerini yanıtlayan kişidir. Yanlış fikri sapmalara karşı öğrencilerini aydınlatmalı ve tereddütlerini izale etme sanatını gösterebilmelidir.
Alan bilgisi: Alan bilgisi öğretmenin en önemli sermayesidir. Öncelikle bu sermayesini geliştirmelidir. Alan bilgisine sahip olmayan öğretmen, öğrencileri karşısında maskara olur. Aynı zamanda alanını sevmeli ve aşkla sarılmalıdır ki öğrencileri de bu durum karşısında ona saygı göstermek zorunda kalacaklar.
İdeal sahibi olmak: Öğretmeni öğretmen yapan onun idealidir. İnandığı değerler onu idealist yapar. İdeali olmayan öğretmen öğrencilerine bir şey veremez. Yani öğretmen yüzeysel bilgi, menfaat, amaç ve hedeflerle yetinmemelidir. Toplumuna değer katmak için onlardan bir birey olarak inancına, kültürüne ve geleneklerine uygun davranmalıdır.
Fiziki görüntü: Öğretmenin fiziki yapısının düzgün ve güzel olması önemlidir. Bedensel engelleri, öğrencilerin öğretime odaklanmasına, öğretmenin onlar üzerindeki etkilerini zayıflatabilir. Bu tür engellere sahip olan öğretmenlerin daha çok bürokratik ortamlarda görevlendirilmesinde fayda vardır. Öğretmenin okulda ve sınıfta giyecekleri kıyafetleri ve takıları düzgün olmalıdır. Öğretmenin düzen ve intizamı onun rol model olmasını sağlar. Öğrenciye vereceği mesajın da etkisi o oranda artar.
Konuşma adabı: Öğretmen düşüncelerini, meramını en iyi, en açık şekilde ifade etmelidir. Konuyu aşırı dolandırmadan anlatmalıdır. Yavaş yavaş anlatmalıdır. Güzel kelimeler seçmelidir. Öğrencilerin öğrenmesini istediği kavramlar varsa onları açıklayarak ve örneklendirerek ifade etmelidir.
Yani kısacası yukarıda saydığımız özelliklerin varlığı öğretmeni hem kişisel hem de mesleki alanda geliştirmesini sağlar.
Hayat hem öğrenme hem de eğitilmedir.
