“Sizden, hayra çağıran ve iyiliği emredip kötülükten nehyeden bir topluluk bulunsun. İşte onlar kurtuluşa erenlerdir.” (Âl-i İmran / 104)

Okuduğumuz ayeti kerimeden anladığımız kadarı ile davet ve tebliğ bilincinde olan her Müslümanın emri bil-ma`ruf ve nehy-i ani`l münkeri yapmaları gerektiğini görüyoruz. Dolayısıyla bir Müslüman küfür ve cehaletin pençesinden kurtulduğu andan itibaren, davet yoluyla cehaletin pençesinde can çekişen insanlığı da azad etmek zorundadır. Çünkü bu ilahi bir emirdir.

Bir davetçi tebliğinde başarılı ve etkileyici olmak istiyorsa, öncelikle kendi hayatını Kur’an ve sünnete göre şekillendirmelidir. Öyle ki; kendi hayatında uygulamadığı hiçbir söz ve eylemi başkasına söylememeli. Zira bu, Rabbimizin gazabına sebebiyet verebilir.

“Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyi niçin söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah katında büyük bir gazap ve öfke sebebi olmuştur.” (Saf / 2-3)

Peki, bir tebliğcide bulunması gereken vasıflar neler olmalıdır?

Gelin bunu şıklar halinde hep beraber irdeleyip, eksik noktalarımızı tespit ederek onları tamamlamaya çalışalım.

a) Tebliğci bir doktor hükmündedir. Doktor ise hastasına kızmaz. Çünkü o manevi mikroplarla hastalananlar, kızılmaktan çok acınacak durumdadırlar. Düzenin ve kirli çevrenin kurbanıdırlar onlar. Etraf salgın hastalıklarla dolu olduğu için koruyucu (iman) tedbirleri almayanlar doğal olarak hastalanacaklardır.

İşte tam da bu noktada davetçi, hastasını hassasiyetle teşhis ve tedavi etmeli ve onun manevi hastalıklarına en etkili reçeteler sunabilmelidir. Tavsiyelerine uyulmadığı taktirde, karşıdaki kişinin hasta olduğunu unutup onu incitmemeli ve sabırla onun iyileşmesini beklemelidir. Nasıl ki, her hastalığın belli bir iyileşme süreci varsa maneviyatları hasta olan insanların da belli bir süreye ihtiyaçları vardır. İşte bu nedenle unutulmamalı ki her davetçi acı da olsa sabır şerbetinden kana kana içmelidir.

b) Aynı zamanda davetçi bir kişi itfaiyeci olmalıdır. Nerede bir yangın haberini alsa oraya koşmalıdır. Ateşin içinde bir canlı, bir insan varsa; gerekirse kendi canını gözden çıkarıp o insanı kurtarmaya çalışmalıdır. Ama tabii ki ateşi söndürmeye giderken çok dikkat etmeli. Eteği tutuşan bir itfaiyeci, ateşi nasıl söndürebilir ki? Hakeza münkerlere kendi yakasını kaptıran davetçi, kendi üzerindeki ateşi görmeyen; kendini ateşten koruyamayan itfaiyeci misalidir. Yani davetçi öncelikle içindeki nefis ateşini söndürmelidir. Nefsin arzu ve isteklerini dizginlemelidir.

c) Davetçi hoca, hatip ve öğretmen olmalıdır. Durum ve mekân neyi gerektiriyorsa toplumun önüne geçmek gerektiğinde onları aydınlatmaya çalışan bir vaiz veya öğretmen olabilmelidir. Zira İslam’da ruhbanlık, din adamı sınıfı yoktur. Yani hocalık, özel bazı kişilerin yaptığı bir meslek değildir. Nasıl ki namaz kılan herkes, gerektiğinde imamlık yapabiliyorsa; davetçi de gerektiğinde toplumun önüne geçip insanlara önder olabilecektir. Herkes bildiğinin âlimi, bilmediğinin ise cahili olduğundan; bildiği ilimleri, insanlara en güzel ve en etkili bir şekilde anlatan vaiz rolünü oynayabilecek, nasihat edebilecektir. Tabii ki, emir ve yasakları öncelikle kendi nefsinde uygulayabilecek ki etkileyici olabilsin.

ç) Davetçi psikolog ve pedagog olmalıdır. İnsanları iyi tanıyan, her insanın psikolojisine uygun çözümler getiren bir yaklaşım içinde olmalıdır davetçi. İnsanların akıl seviyelerine göre hitap edebilmeli, onların sosyal konumlarına uygun sözlerle mesajını sunabilmelidir.

“Herkes kendi mizaç ve karakterine, meşrebine göre amel işler.” (İsra / 84)

Davetçi, muhataplarının karakter tahlillerini iyi yapabilmeli, davranışlarının hangi psikolojik arka plana dayandığını anlayabilmelidir. Örneğin; yakını ölen birinin psikolojik durumu ile evlilik için düğün hazırlıkları yapan kişinin durumu bir değildir. Her iki ortam da tebliğe müsait olsa bile, aynı tarz ifadelerle bu yapılırsa; bazen kaş yapmak yerine...