İffet; çirkin söz ve fiillerden uzak durmak, ahlaki değerlere bağlılık, doğruluk, dürüstlük gibi anlamlara gelmektedir. Kur’an-ı Kerim’de iffet ve hayâ kavramları birbirini tamamlar mahiyette kullanılmıştır. Hayâ ile imanın bir araya gelmesinden iffet meydana gelir. Allah Teâlâ, Kur’an’da kimlerin gerçek anlamda yardıma muhtaç olduğunu ve yardımın aslında kime yapılması gerektiğini açıklarken bununla beraber onların özelliklerinden şöyle bahseder:

“Onların iffetli davranışları sebebiyle onları zengin sanırsın…” (Bakara / 273)

Rabbimiz, insanoğlunu yaratmış ve iffetli olmalarını istemiştir. Mü’minun Suresi’nde Allah-u Teâlâ gerçek kurtuluşa erenlerin vasıflarından söz ederken “Onlar iffetlerini korurlar” buyurarak, iffetin bir Müslüman için ne kadar önemli ve ehemmiyetli olduğuna dikkatleri çekmektedir.

Yukarıda zikrettiğimiz ayet-i kerimeleri de göz önüne alarak iffeti farklı alanlara yaymak mümkündür. İffet ilk etapta namus, hayâ gibi kavramları hatırlatmakta ise de günahlara ve haramlara karşı muhafazayı da içinde bulunduğu fakirlik nimetinden şikâyet etmemeyi de kapsamaktadır. Malumunuz, halinden şikâyet eden kişi, dilencilik gibi yüz kızartıcı bir durumla karşı karşıyadır ki bu iffetsizlikten kaynaklanır.

Bir yönüyle iffet, namusun korunmasıdır. Müslümanın şahsında mutlaka bulunması gerekmektedir. Kur’an’ın haber verdiği üzere, Hz. Yusuf (A.S)’ın Züleyha’ya karşı sergilediği durum ve “Ya Rabbi, zindan onların beni davet ettiği şeyden daha hayırlıdır” diyerek iffetini muhafaza etmesine şahit olmaktayız. Yine Enbiya Suresi 91. ayette “İffet ve namusunu gerektiği gibi koruyan Meryem’i de an. Biz ona ruhumuzdan üfledik, hem onu hem de oğlunu cümle âleme ibret yaptık” diye buyuran Allah Teâlâ, iffetin paha biçilmez bir cevher olduğunu ve sahibine neler kazandırdığına dikkat çekmektedir.

İffet kavramını hangi yönüyle ele alırsak alalım, karşımıza sahip olunduğunda mükemmellik, kişi de bulunmadığında ise arsızlık ve yüzsüzlükle elde edilecek günahlar topluluğu çıkacaktır. Toplumun temel taşını oluşturan ailenin en sağlam kalesi olan kadın için, iffet olmazsa olmazlardandır. Hele bu kadın bir anne ise…

Evet, kadın sadece kendini değil, beraberinde evladını ve toplumun geleceğini de eğitmektedir. Kadın, “kendini düzelten, tüm toplumu düzeltmiştir” hakikati gereğince adım atmalıdır. Bir annenin, namusunu korumada gösterdiği titizlik, iffetine gösterdiği sadakat, lisan-ı hal ile kızına sirayet eder. Hakeza, hayâ ve edebi doğrultusunda sarf ettiği gayret de öyledir. İman, hayâ ile birleşince iffet oluşur demiştik. Bu bağlamda imansız ve hayâsız bir iffeti düşünemeyiz.

İffetli kalmanın en büyük yolu şüphesiz Allah’ın vermiş olduğu organları O’nun yasaklarından alıkoymaktır. Gözü harama bakmaktan, kulağı haramı işitmekten, eli haramı tutmaktan sakındırmak gibi… Kız çocuklarının bu konuda bilinçlendirilmeleri, annelerin vazifelerindendir. Anne, zinaya götüren sebepleri kızının bilincine daha çocukken yerleştirmeli ve konuyu hal ve hareketiyle desteklemelidir. Kendi iffet ve namusuna gösterdiği ehemmiyeti, kızı için de göstermelidir.

Maalesef, günümüzde öyle anneler vardır ki kendi şahsında İslam’ı son derece itina ile yaşarken bundan öz evladını mahrum edebilmektedir. “Daha yaşı küçük, hevesini alsın, gençliğini yaşasın, büyüdüğünde zaten yapacaktır” gibi sözler aslında hakikatle alakalı olmadığından, bir annenin ciğerinden bir parça olan evladının akıbetini düşünmediğini ortaya koymaktadır. Söylediği ile yaptığı çelişki içindeyse bunu anneden önce çocuk fark edecektir ki bu ikili bir karakter meydana getirecektir. Özellikle genç kız sahibi annelerin konu ile ilgili gösterdikleri titizlik hem kızının hem de çevrenin nazarından kaçmayacaktır.

Utangaçlık ve çekingenlik günümüzde hoş karşılanmayan davranışlar arasında sayılsa da bu güzel hasletler de iffet sınırlarının içinde yer almaktadır. Peygamber Efendimizin “Utanmazsan dilediğini yap” hadis-i şerifinden yola çıkarak denilebilir ki hayâ yoksa iffet de yoktur.

Maalesef modern çağ denilen zamanımızın, ilericilik adı altında öne sürdüğü safsatalar çoğu Müslümanı sahip olduğu bu gibi güzelliklerden mahrum bırakmıştır. Oysaki hayâ ve iffet Fahr-i Kâinat Efendimiz (SAV) başta olmak üzere tüm İslam büyüklerinin şahsında var olan harikulade huylardır.

Diğer bir yönüyle iffet, aile içindeki fakirlik ve yokluk gibi sınavlarda kanaatkâr olup şekvaya düşmemektir ki yukarıda da zikrettiğimiz gibi Allah Teâlâ “iffetli davranışlarından dolayı kendilerinin zengin sanıldıklarını” buyurmaktadır. Muhakkak ki iffetli bir kadın için yokluğunu ele güne anlatmak, yüzsuyunu dökerek nimetin azlığından yakınmak ve sürekli olarak başkalarından istemek zor gelir. En büyük zenginliğin kanaat olduğu hakikati akıldan çıkarılmadan maddi imkânlarla elde edilen birkaç tahta parçasını ne kendimize ne de evlatlarımıza adeta çözümü imkânsız dertler durumuna getirmemek, iffet ve hayânın gerekliliğidir.

İffet ve hayâ konusunda örnek alınacak nice şahsiyetler vardır ki biz iffetini Kur’an’dan haber aldığımız Hz. Meryem’i yetiştiren o iffetli annesini, yani Hanne’yi örnek alalım. Eğer Hanne’de iffet ve hayâ gibi duygular olmasaydı, Hz. Meryem’in Allah’ın övgüsüne mazhar olması belki de mümkün olmayacaktı. Evet, her Müslüman kadının hele bu ahir zaman fitnesinden korunması için Hanne gibi olup Meryemler yetiştirmesi için “iffet” elzemdir…

Günümüz dünyasının aşırı ihtiyaçların, haddi hesabı olmayan harcamaların ve ahlaksızlığın sıradanlaştığı; çirkinliklerin alkışlandığı böyle bir zamanda Müslüman kadın, kendini ancak iffet, hayâ, namus, kanaatkârlık gibi güzel hasletlerle koruyabilir. Her insan maddi zenginliğe sahip olabilir, üzerinden attığı hayâ perdesinden dolayı alkışlanabilir, övgü ve takdirler alabilir. Ama kadın, gerçek zenginliği olan iffet ve hayâsını kaybettiğinde bunları geri kazanması zordur veya çoğu kimseler için imkânsızdır.

Bugün Meryemlerin sayısında ciddi manada azalmalar yaşanıyorsa, Hanneler sorgulanmalı. Anneler kendini sorgulamalı.

Rabbimiz biz annelere, İslam’a ve Müslümanlara faydalı, Meryemi iffet ile nice Meryemler büyütmeyi nasip eylesin. Allah’a emanet olun.

Reyhan Çelebi / Nisanur Dergisi - Haziran 2013