Okumanın el kitabı: Neyi-nasıl okuyalım?

Birkaç haftadır kitaba ve okumaya dair yazıyoruz. Bu konu ile ilgili her hafta yazsak dahi tam hakkını vermiş olmayız. Şimdilik bu haftaki yazımız ile iktifa edelim.

Hakikat ehlinin güzel bir kaidesi vardır: “Usûlsüz vusul olmaz…” Menzile ancak yolu bilenler varır. Okuma hususunda nasihat eden çok olur da elden tutup yol gösteren pek azdır. Hâl böyle olunca da herkes kendi başının çaresine bakmaya çalışır. Kimi okuma hususunda yanlış bir yola sapar kimi de yolu uzattıkça uzatır. Bu sorumlulukla birkaç kelam etmek gerekir “neyi-nasıl okuyalım?” diye. Biz söyleyelim yanlış ise Allah (cc) doğruyu göstersin.

“Nasıl okuyalım?” hususuyla başlayalım ilkin. Öykü ve roman tarzında kitapları düz bir okuma ile geçiştirirken, ilmi-fikir kitaplarında kalemle okuma tavsiye edilir. Bu hususta farklı öneriler olsa da karışıklığa sebebiyet vermeme adına iki kalemle okumayı tavsiye ederim. Kırmızı kalemle; sayfalarda geçen kavramlar, önemli maddeler ve somut bilgilerin altı çizilmelidir. Mavi kalemle; önemli görülen fikrî tespitler ve güzel-etkili cümlelerin altı çizilmelidir.

Kitapların arka kısımlarında genellikle boş bırakılan birkaç yaprak olur. Bu yapraklara kitap ile ilgili özet bilgiler yazılabilir. İlk okumadan sonra muhakkak kırmızı ve mavi kalemle altı çizilen yerler sırasıyla bir daha okunmalıdır. Bu ikinci okuma, kitabın kalıcılığına kaktı sağlayacaktır.

“Neyi okuyalım?”  hususuna gelince; beş aşamalı okuma tavsiyesinde bulunacağız.

Birinci aşama olan okumaya başlangıç aşamasında; hikâye veya öykü ile başlayıp orta hacimli romanlarla devam edilebilir. Sonrasında edebi veya tarihi romanlar ile takviye olunması faydalı olacaktır.

İkinci aşamada yeterli sayıda öykü-roman okumasından sonra sade içerikli ilmi-fikri kitaplara geçilebilir. Lakin birçok kişi bu aşamayı geçmede zorluk yaşayabilmektedir. Bunun için ara bir formül olarak bu aşamada; biyografik romanlar, hatırat kitapları ve öncü şahsiyetlerin hayatını anlatan kitapların bir müddet okunması isabetli olacaktır. Okuma alışkanlığının kazanıldığı ikinci aşamadan sonra üçüncü aşamaya geçilmelidir.

Üçüncü aşamada ilmi ve fikri okumaların iki kanaldan yürütülmesi sağlanmalıdır. Yani ikili okuma yapılmalıdır. Bir taraftan; İslami ilimlerin temel giriş kitapları; Siyer ve İslam tarihi, Kur’an ve Hadis bilinci, Akaid ve Fıkıh kitapları okunmalıdır. Öte taraftan meşhur âlim ve yazarların; siyasi, tarihi, kültürel ve İslami davet serisi kitapları okunmalıdır. Bu aşamada yeterli sayıda kitap okunmasına dikkat edilmeli ve cömert davranılmalıdır.

Dördüncü aşamada kendimize yakın gördüğümüz ve ilgimizi çeken Temel İslami İlimlerden (Tefsir, Hadis, Fıkıh, Akaid, İslam Tarihi-Siyer) birinde ihtisas yapmayı hedeflemeliyiz. İşin erbabından bu alana dair aşamalı kitap listeleri edinelim. Büyük bir azim ve gayretle okumalarımızı sürdürelim.

Beşinci aşamada ise çağdaş fikir akımları, ideolojiler, temel felsefe, sosyoloji, psikoloji, tarih ve yakın tarih okumaları, İslam ve bilim tarihi okumaları gibi farklı ve çeşitlilik arz eden alanlara yoğunluk verilmelidir. Bu alanların başucu kitabı diyebileceğimiz eserler ile hemhal olunmalıdır.

Elbette bunlarla okuma serüveni bitmez; lakin hatırı sayılır bir seviyeye ulaşılır. Allah bir daha yeniden başlayanların yardımcısıdır.