Piyasanın likidite sorunu ve paranın üç hali

Medyada dolaşan haberlere göre işadamları piyasadaki likidite-nakit sıkıntısından dert yanıyor.

Tabi likidite sıkıntısı ticari hayatı durdurur hatta dondurur. Dondurur, demişken isterseniz önce “Likit” konusundan başlayalım. Likit, sıvı demektir. Hani “likit gaz” diyorlar ya öyle.

Herkesin bildiği bir konudur, maddenin üç hali vardır,

Katı hali

Gaz hali

Sıvı hali

Su donunca katı hal alıyor. Eriyince sıvı, buharlaşınca gaz halini alıyor. Sıcaklık düşük iken su donar. Normal iken sıvı olur. Sıcaklık yüksek olunca buharlaşarak gaz halini alır.  

Paranın likit-sıvı hali olduğuna göre diğer iki hali de vardır. Çünkü maddeci, materyalist, kapitalist zihniyet parayı da bir madde olarak görüyor. İdeal olan paranın sıvı halde olmasıdır. Elden ele dolaşarak devir daim yapmasıdır. Ama maalesef bu her zaman böyle olmuyor. Ve sonuç olarak paranın katı hali, gaz hali de oluyor.

PARANIN KATI HALİ

Paranın katı, A-likit hale gelmesine yol açan sebepler

1-Cimrilik, Bencillik

Cimrilik, bencillik, para sevgisi… Paranın katı hale gelmesine yol açar. Çünkü cimri kimse soğuktur. Soğuk olduğu için de para cebinde donar ve para likiditesini kaybeder. O halde likit sıkıntısının birinci çaresi cimri olmamaktır. Birey olarak toplum ve devlet olarak cimri olmamaktır. Ama burada mertlik, evvela varlık sahiplerine düşer. Öncelikle onlar işçinin emekçinin hakkına riayet edecek. Topluma karşı mert olacaklar.  Zira mertlik kalpleri ısındırır. O zaman para katı halden likit hale geçmeye başlar. Yolunu bularak devir daim yapar.

2-Faiz

Faiz, paranın katı halde olmasına yol açan en önemli sebeplerin başında geliyor. Çünkü faizin olduğu ekonomik sistemlerde para ticari hayata akmıyor. Bir yerde donup kalıyor. Bu da likidite sıkıntısına sebep oluyor. O halde faiz, kalpleri katılaştırmakla kalmıyor parayı da katı hale getiriyor. Faiz kalplerin, piyasanın buz kesmesine yol açıyor. İnfak, hayır paranın sıvı hale gelmesini sağlıyor. Çünkü infak eden kalp ısınır. Bu da paranın likit olmasını sağlar. Faizleri yükseltmek piyasada donukluğa yol açar.

3-Yanlış yatırımlar

Yanlış yatırımlar parayı tutarak üretime iş sahasına dönüşmesine engel oluyor bu da likidite sıkıntısına yol açıyor. Yanlış yatırımlar uzun süre parayı tutuyor. Örneğin bir müteahhit bir site inşa ediyor ve bu site uzun süre atıl kalıyor. Örneğin hükümet bir yatırım yapıyor pek işlevsel olmuyor.

PARANIN GAZ HALİ

Paranın gaz haline gelmesine yol açan sebepler

1-İsraf

İsraf, nefsin açgözlülüğüdür. Nefsin aşırı ısınmasıdır. Bu da paranın buharlaşmasına, gaz olmasına yol açar. İsraf, bir nevi paranın uçup gitmesine yol açar. Bu nedenle asıl olan israf değil sarf etmektir. İnsanlar masraf edecek ama israf etmeyecek. İsraf paranın buhar olmasına yol açarken masraf paranın piyasaya akmasına ticaretin canlanmasına yol açar. Biri paranın gaz hali biri sıvı hali…

2-Hava atmak-Gösteriş

İnsanlar içlerindeki nefs ateşini sevgiye çevirmiyor. İyilikle infakla sıcaklığa ülfete dönüştürmüyor. Bilakis insanlar parayı bulunca gaza geliyor. Pahalı materyallerle hava atıyor gösteriş yapıyorlar. Bu da paranın buharlaşmasına yol açıyor. Oysa insanlar kendilerini eser bırakarak, iyilik yaparak da paralarıyla kendilerini gösterebilirler. Ama insanların çoğu bu yolu tercih etmiyor. Parayı bulunca havaya giriyor. Bu da paranın gaz haline gelmesine yol açıyor. Gaz haline gelen para likidite sıkıntısına sebep oluyor. 

3-Rüşvet

Rüşvet, fesat parayı bereketsiz kılıyor. Haksız yere alına para kısa süre içinde buhar oluyor.