Çocukta özerklik dönemi

Çocuk psikolojisinde bazı dönemler kritik evre olarak adlandırılıyor. Özellikle 1,5 ile 3,5 yaş arası dönem çocuk dünyasında önemli gelişmeleri ihtiva eder. Psikoloji literatüründe 2 yaş sendromu olarak da geçmekte olan bu dönem, ebeveyn ve çocuk için zorlu bir süreçtir. Bu durum sorunlu olan bir dönem olarak değil de ebeveyni zorlayan bir dönem olarak anlamak daha doğru olur.

Hani sık sık duyarız ya bizim çocuk birden değişti, bizi dinlemez oldu, ne dersek hayır der oldu, inatçılığı tuttu bizim oğlanın, her şeyini kendisi yapmak istiyor, istekleri olmayınca kafasını yere vuruyor. İşte biz bu döneme özerklik dönemi diğer bir değişle varlığını ispatlama dönemi diyoruz

Çocuk bu dönemde anneden ayrışıp kendi kişiliğini ve kimliğini oluşturur. Daha önce yeme, içme ve giyinmede anneye bağımlı olan çocuk artık yürüme ve konuşma ile beraber kendi başına hareket ederek varlığını ispat etmeye çalışmaktadır. Artık kendisini ifade edecek durumdadır: Ben kendim yapabilirim, sana ihtiyacım yok demeye başlar. Bunu dedikçe de bir birey olarak var olur ve varlığını ispatlamaya çalışır. Son derece meraklı, enerjik ve yeni keşifler arayışındadır, anne ile çekişme halindedir.

Ebeveynler, bu dönemde çocuk psikolojisini iyi bilmeli, bu süreci doğru yönetmeliler. Tersi bir durumda ise çocuk olumsuz etkilenecek, ebeveynin siniri de alt üst olabilir.

Çocuklarda özerklik döneminde oluşan tipik davranış değişiklerini şöyle sıralayabiliriz: Aşırı inatçılık, ağlayarak isteklerini anne babaya yaptırma, öfke nöbetleri, huysuzluk,  uyku düzeninde bozukluk, elindeki oyuncak ve nesneleri fırlatma, hayır kelimesini sıklıkla kullanma, ebeveyn ve çevresindeki kişilere vurma gibi davranış değişikleri meydana gelir.

Bu dönem her ne kadar bir sendrom olarak isimlendirilirse de anne-baba olarak bu dönemi normal bir gelişim evresi olarak görmemiz çocuğa yaklaşımımızı olumlu etkileyecektir.

Ebeveynlerin yaptığı hatalar:

*Çocuk bağımsızlaşarak kendisini fark eder ama ebeveyn bu dönemde çocuğuna hala yemek yedirip üstünü giydirirse, çocuk, anneye bağımlı ve çekingen biri olur.

*Bu dönemde çocuğun bağımsızlık çabası teşvik edilmeli, yemeğini kendi yemeli, kendi yatağına uyumalı ve birçok işi kendi başına yapmasına izin verilmelidir. Aile bu dönemde çocuğun kısmi kopuşuna izin vermezse bağımlı, pısırık ve içine kapanık bir çocuk yetişebilir.

Anne babalar bu dönemde neler yapmalıdır?

* Çocuğun yeme, içme becerileri geliştiğini kabul etmelidir. Çocuğun yeme ve içmesini kendisinin yapmasına olanak tanımalıdır.

*Ebeveyn kendi isteklerini yaptırmaya çalışmamalı, çocukla inatlaşmamak oldukça önemlidir. Bu dönemde çocuğu ile inatlaşıp kazanan ebeveyn yoktur.

*Çocuk öfke krizine girdiğinde ona bağırmak yerine duygusunu anladığınızı ifade edin ve ağlamasına izin verin.

* Şartlı cümle kurmayın, kriz anında ağlamasını ve inatlaşmasını engellemek için tehdit ve rüşvet yollarını kullanmayın; bağırmazsan sana şeker alırım, ağlarsan parka gitmeyiz gibi ifadelerden kaçının.

* Çocuk ile iletişim kurarken olumsuz sıfatlar kullanmamaya dikkat edin;  pasaklı, mızmız gibi sıfatlar çocuğun üzerinde bir etiket gibi kalır.

*Bu dönemin, çocuğun keşif dönemi olduğunu göz önünde bulundurarak ev ortamını ona göre ayarlamak gerekir; kesici ve kırılabilen ev eşyalarını kaldırılarak ev, çocuğun serbest hareket edebileceği bir alan haline getirilmelidir. Çocuğu fazla engellememeli, unutmamak lazım ki çocuğu engellemek çocuğu hırçınlaştırır.

Vesselam…