Büyüme rakamları

Yılın ikinci çeyreğinde büyüme verileri beklentilerin altında çıktı. Verilerin bu şekilde çıkmasının çeşitli sebepleri vardır. Etkileri de olacaktır.

Yılın ikinci çeyreğinde, büyüme rakamları beklentileri yüzde 2,7- 2,8 seviyesinde idi. Gerçekleşen ise yüzde 2,1 oldu. Yani hedeflenen rakamdan yüzde 0,6- 0,7`lik bir sapma oldu. Yüzde 2,1`lik artışa göre üretim yöntemiyle GSYH, 2014 yılı ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyat artışıyla 30 milyar 803 milyon lira, cari fiyatlarda ise yüzde 9,7`lik artışla 423 milyar 921 milyon lira oldu.

Ülke ekonomisi 2014 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4,3 büyümüştü. Bu rakam revize edilerek yüzde 4,7 seviyesine yükseltildi.

Böylece altı aylık büyüme yüzde 3,3 olarak gerçekleşmiş oldu.

Büyümenin yılın ilk çeyreğine göre yarıdan fazla düşmesinin çeşitli sebepleri vardır. Bu sebeplerden en önemlisi, taksit sınırlandırmasıdır. Taksitlere getirilen sınırlandırma, taksit sayısının düşük ama rakamsal olarak yüksek olmasına sebep oldu.

Belli bir aylık alan işçi ve memurun bu taksitlerle borçlanma imkânı azaldı. Tüketim düştü. Bu da büyüme rakamlarına olumsuz yansıdı.

İkinci çeyrekte, büyümeye en büyük katkıyı yüzde 5,5`lik oranla ihracat yaptı. İthalatın yüzde 4,6 ve sabit sermaye oluşumunun da yüzde 3,5 negatif katkıları oldu. Irak ve Suriye`deki iç karışıklık Ukrayna`daki savaşın ithalat ve ihracat rakamlarına olumsuz etkileri oldu. Ukrayna tahıl ambarıdır. Türkiye ile yüksek rakamlarda ithalat ve ihracatı vardır. Ancak savaşın negatif yönde ithalat ve ihracata yansıması sebebiyle büyüme rakamları da olumsuz etkilendi.

Büyüme rakamlarına olumsuz etki eden önemli faktörlerden birisi de kuraklık oldu. Kuraklık tahıl ve gıda üretimini düşürdü.

Barajlardaki su seviyesi çok yüksek oranlarda azaldı. Üretilen enerji miktarı azaldı. Bu durum dışa bağımlılığı artırdı.

Toplumsal ahlakın bozulmasının kuraklığa, kuraklığında büyüme rakamlarına etkileri vardır. Kimileri bu bağlantıyı uç görebilir.

Ancak Hz. Nuh (a.s.) kavmine: "Rabbinizden mağfiret dileyin; çünkü gerçekten O, çok bağışlayandır. (Öyle yapın ki,) Üzerinize gökten sağanak (bol miktarda yağmur) yağdırsın.” (Nuh Süresi 10-11) buyuruyor.

AB ülkelerinde devam eden ekonomik sorunlar ve FED`din parasal tavrının da büyüme rakamlarına olumsuz etkileri oldu.
Yukarıda saydığımız tüm olumsuzlukların devamı neticesinde, yıl sonunda reel GSYH`nin OVP`de öngörülen yüzde 4`ün altında kalma riski artırıyor.

Global finansal koşullardaki iyileşme, faizlerdeki düşüş ve seçim sonrası süreçte pekişen siyasi istikrar, önümüzdeki süreçte iç talebi olumlu yönde etkileyebilir. Ancak bu olumlu etkinin büyüme rakamlarını yüzde 4`ün üstüne çıkarıp çıkaramayacağı belirsizdir.

2015 yılında genel seçimler var. Genellikle seçim öncelerinde ekonominin karar alıcıları frene basar. Yeniden siyaset ağır basmaya başlar. Hele ki bu önümüzdeki seçimlerde anayasayı değiştirebilecek bir oy almayı hedefleyen AK Parti`nin izleyeceği strateji ve söylemleri de çok önemli olacaktır. Öte yandan sadece içerideki ekonomik ve siyasi durum değil dışarıdaki ekonomik toparlanma ve büyüme oranları da 2014 yılı büyüme oranlarını etkileyecektir.

Beklentilerin altında kalan büyüme verisi ile dolar 2,21 lirayı aştı, Borsa İstanbul 100 (BIST 100) endeksi yüzde 1,2 gerileyerek 79 bin 100 puana kadar geriledi. Dolar/TL ikinci çeyrekte büyümenin beklentilerin altında kalması ve dolarda küresel güçlenmenin devam etmesi ile son 5,5 ayın zirvesi olan 2,2120 TL`yi gördü.

Doların yükselişinin sadece büyüme verileri değil FED`in açıklamaları ile de ilgisi vardır. FED`in faiz artırımları için görüşlerinin bankanın yaptığı bir araştırma ile uyuşmadığını göstermesi sonrası dolarda global olarak başlayan değer kazancını artırdı. 2,1750`den başlayan dolar, 2,2002 liraya kadar çıkarak en yüksek düzeyi gördü. Dolar kuru 2,19`un üzerinde işlem görmeye devam ediyor.