Türkiye’de 12 yıldır yasal olarak ikamet eden Doğu Türkistanlı Osman Abdurehim, 5 Ekim 2025’te İstanbul Sefaköy’de yapılan bir kimlik kontrolü sırasında hiçbir gerekçe gösterilmeden gözaltına alındı. Elinde geçerli kimliği olmasına rağmen, şu anda Arnavutköy Geri Gönderme Merkezi’nde haksız bir şekilde tutulduğu iddia ediliyor.
Osman Abdurehim’in gözaltına alınması, ailesini derin bir çaresizlik ve korku içine itti. Özellikle hasta olan eşi, eşinin Çin’e iade edilme ihtimali karşısında büyük bir psikolojik çöküntü yaşarken, insan hakları savunucuları bu duruma tepki gösteriyor.
Osman Abdurehim’in durumunu daha da endişe verici kılan, Türkiye’nin geçmişte benzer şekilde iade ettiği kişilerin başına gelenler. Geçtiğimiz aylarda Özbekistan’a iade edilen Özbek alim Alisher Tursunov, bu durumun somut bir örneği.
Tursunov, Türkiye'den iadesinin ardından 2,5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kendisine yöneltilen suçlamalar arasında şunlar yer alıyor:
Dini içerikli materyallerin kanuna aykırı şekilde yayılması
Kamu düzenini tehdit eden yayınlar yapmak
israil ve Çin'e karşı eleştirel yayınlar
Tursunov’un maruz kaldığı dava süreci ve cezaevi koşulları, insan hakları örgütleri tarafından "kötü muamele ve adil yargılanma hakkının ihlali" olarak nitelendirildi. Son olay, Türkiye'den iade edilen kişilerin, geldikleri ülkelerde ciddi hak ihlallerine maruz kalacaklarının en net göstergesi.
Çin’in Uygur Türklerine yönelik sistematik baskıları, toplama kampları ve yargısız infazlar gibi insanlık dışı uygulamaları uluslararası alanda geniş biçimde belgelenmiş durumda. Osman Abdurehim’in Çin’e iade edilmesi halinde işkence ve kötü muameleye uğraması, keyfi gözaltı ve yargısız tutuklama, zorla kaybettirilme, ailesiyle iletişimin tamamen kesilmesi gibi ciddi insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kalacağı öngörülüyor.
Türkiye’nin taraf olduğu BM Mülteciler Sözleşmesi ve İşkenceye Karşı Sözleşme gereğince, bir bireyin işkence veya kötü muamele göreceği bir ülkeye iadesi açıkça yasak. Bu nedenle, Osman Abdurehim’in gözaltı süreci ve olası iadesi hukuki bir skandal niteliği taşıyor.
