Bilim insanları, nano ölçekte uygulanan selenyumun, pirinçte verimi korurken gübre kullanımını azaltabildiğini, besin değerini yükselttiğini ve sera gazı salımını ciddi oranda düşürdüğünü açıkladı.
Dünya genelinde 3,5 milyardan fazla insanın temel gıdası olan pirinç, aynı zamanda tarımın çevreye en büyük yük bindiren ürünlerinden biri olarak biliniyor. Yeni bulgular ise artan nüfus, iklim değişikliği ve tarımsal maliyetler gibi küresel sorunlara aynı anda çözüm sunma potansiyeli taşıyor.
Araştırmaya göre pirinç tarımında kullanılan azotlu gübrelerin yalnızca yüzde 30’u bitki tarafından kullanılabiliyor. Geri kalan büyük kısmı ise nehirler, göller ve denizlere karışarak hem çevre kirliliğine yol açıyor hem de çiftçiler için ciddi bir ekonomik kayıp anlamına geliyor.
Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayımlanan çalışmada, nano-selenyum uygulaması sayesinde azot kullanım verimliliğinin yüzde 30’dan 48,3’e yükseldiği tespit edildi. Bu sayede çiftçilerin azotlu gübre kullanımını yüzde 30 azaltabileceği ortaya kondu.
Azotlu gübreler yalnızca su kaynaklarını kirletmekle kalmıyor, aynı zamanda metan, amonyak ve diazot monoksit gibi güçlü sera gazlarının salımını da artırıyor. Araştırma ekibi, nano-selenyum uygulamasının bu gazların atmosfere salımını yüzde 18,8 ile 45,6 arasında azalttığını belirledi.
Çalışmanın eş-kıdemli yazarı, UMass Amherst’ten Prof. Dr. Baoshan Xing, “Yeşil Devrim geçen yüzyılda tarımsal üretimi büyük ölçüde artırdı ancak artık sınırına dayandı. Bu sistemi daha sürdürülebilir hale getirecek yeni çözümlere ihtiyacımız var” dedi.
Araştırmada nano-selenyum, toprağa değil doğrudan bitkinin yaprak ve gövdelerine uygulandı. Bilim insanları bu işlem için insansız hava araçları (drone) kullandı. Böylece bitkinin selenyumu çok daha verimli şekilde emdiği ve etkilerin sahada, gerçek tarım koşullarında da gözlemlendiği belirtildi.
Nano-selenyum yalnızca çevresel fayda sağlamakla kalmadı; pirincin besin değerini de artırdı. Çalışmaya göre ürünlerde protein oranı, bazı temel amino asitler ve selenyum düzeyi yükseldi. Aynı zamanda verimde de artış kaydedildi.
Araştırmacılar, pirinç tarımının küresel azot kullanımının yüzde 15–20’sini oluşturduğuna dikkat çekiyor. Bu nedenle yeni yöntemin yaygınlaşması halinde hem çiftçilerin maliyetlerinin düşebileceği hem de tarımın iklim üzerindeki baskısının önemli ölçüde azalabileceği vurgulanıyor.
