İdeal bir öğretmen, öğrencilerinin düşünce dünyasını Allah'ın kitabı ve Resulü'nün sünnetine muvafık tarzda inşa eden, artı, onları bayağılık ve esfel çukuruna düşmekten koruyan, dinlerini güzel ve doğru yaşamalarına yardım eden bir kutup yıldızı gibi olmalıdır.
Ebu Derda(r.a.)'nın, hem öğretmenlik ve öğrencilik mesleğinin ehemmiyetine binaen, Hz. Peygamber'in "Ya alim ol, ya talebe ol, ya dinleyenlerden ol, yahut bunları sevenlerden ol, beşincisi olma helak olursun. (Hadis-i şerif, Taberani, Beyhaki) hadisini zikretmiş olmasını kayda değer buldum. Resulullah (s.a.v), hakikati bilen, öğreten/yaşayan insana her zaman öğretmen nazarıyla bakmış, dahası böylelerine öğretmenlik sorumluluğunu dahi yüklemiştir. Burada niyet Allah'ın rızası olduktan sonra ilim öğreten ile öğrenen mükâfat noktasında müsavi sayılırlar.
İdeal bir öğretmen, insanları kitap ve hikmetle hakka çağırıp bu yolun sefasını da kahrını da hoş karşılayan kişidir. Öğretmen öğrencisi için bir anne ve baba hükmündedir. Anne baba çocuğunun fani hayatının sebebi iken; öğretmen, öğrencilerinin ebedi hayatının sebebi olabilir. Ha, bu arada yeri gelmişken Allah Resulü'nün: "Ben sizler için bir baba hükmündeyim, aynı zamanda öğretiyorum" sözlerini de zikretmeden geçemeyeceğim.
Hz. Ömer, Abdullah İbn Mesud isimli sahabeyi Küfe şehrine vali olarak tayin ettiğinde, onu şu sözlerle uğurlamıştı: "Seni bir öğretmen olarak Kûfe'ye gönderiyorum, zira sana sopa ve kamçı gerekmez. Sen kendini Allah'ın kitabı ile sınırla, çünkü o sana da onlara da yeter..." demişti. İslam Eğitim Sisteminde, insanlara bir şeyi öğretip benimsetmeye çalışırken öyle şiddete başvurmakmış, zorlamakmış veya nefret ettirmekmiş yoktur. Zaten günümüz eğitim anlayışında da böylesi yaklaşımlar ne bir yöntem ne de bir strateji olarak kabul görmüyor. Burada pedagojik açıdan kabul gören yaklaşım, öğretirken sevdirmek, kolaylaştırmak, müjdelemek ve doğrularını pekiştirmek için öğrenciyi ödüllendirmektir.
Âlemlere rahmet ve öğretmen olarak gönderilen Hz. Muhammed (s. a. v.): "Öğretirken kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız müjdeleyiniz, korkutmayınız" diyor. Öğretmen, mesleğini icra ederken Hz. Peygamber'i rol model kabul edip O'nun eğitim ve öğretimle ilgili sözlerini düstur ittihaz edinmelidir ki İslam'ın arzuladığı ideal bir öğrenci profili yetişsin. Hem ideal bir öğretmen yetiştirmeden dindar nesil yetiştiremezsiniz.
İdeal bir öğretmende bulunması gereken hususiyetleri sıralayacak olursak:
- İdeal bir öğretmen yüreği sevgi ile dolu olandır; o muhabbet fedaisidir, hiçbir zaman kin tutmaz. Üstelik kin tutmanın basit insanların kârı olduğunu bilir.
- İdeal bir öğretmen, kendisi ve çevresi ile barış içindedir.
- Davranışlarında her zaman tutarlıdır. Söz ve davranışları uyumlu olup kendi kendisiyle tezata düşmez.
- Prensip ve ilke sahibidir. Emin kişidir, öğrencilerine her zaman güven verir.
- Medeni cesaret sahibidir. Haksızlık yapmaz ve haksızlığa boyun eğmez.
- Mesleğini ve öğrencilerini sever.
- Branşında başarılıdır; branşıyla ilgili yayınları takip eder ve bilgisini yeniler. Hem bilginin güç olduğunu bilir.
- Feraset sahibidir; problemleri önceden görüp sebeplerini tespit eden ve çözebilme becerisine sahip kişidir.
- İdeal bir öğretmen, yakın çevresi, meslektaşları ve öğrencileriyle sağlıklı iletişim kurabilendir. İnsanlarla iyi geçinmenin bir sanat olduğunu idrak edendir.
- Hüküm noktasında hakkı üstün tutandır; hakkın hatırının âli olduğunu, hiçbir hatıra feda edilmeyeceğini bilendir.
- Meslektaşları arasında dayanışma ve yardımlaşmaya önem verendir.
- İdeal bir öğretmen, eksikliklerini gören, hatasını kabul edendir. Hatasında ısrar etmeyen ve başarısızlıklarından ders çıkarandır.
- İdeal bir öğretmen, milli ve manevi değerlere önem verendir.
- İdeal bir öğretmen, meslektaşları, öğrenci ve velilerine karşı hoşgörülü ve anlayışlı davranandır.
- İdealist olup kendini başarıya adayandır.
- İdeal bir öğretmen, insan davranışlarını sağlıklı tahlil etmek noktasında psikoloji, sosyoloji ve pedagoji (eğitim bilimi, çocuklarda davranış bozuklukları ve kökenini araştıran bilim dalı) gibi ilimleri okumayı önemseyendir.
- Hadiseler karşısında soğukkanlı davranan, duygularına yenilmeyen ve her vakit aklıyla hareket etmesini bilendir.
- İdeal bir öğretmen, sabırlı ve fedakâr davranandır.
- Düzgün ve güzel konuşmayı önemseyendir.
- Öğrencilerinin araştırma yapması, kendi kendine öğrenme ve gurup çalışması yapmasını teşvik eden, ama öğrencilerini bilgi hamalı yapmayandır.
- Öğrencilerine düşünmeyi, irdelemeyi, tartışmayı, başkalarına ve farklı düşüncelere saygıyı öğretendir.
- Okumanın bir düşünme ve bilgi edinme ameliyesi olduğunu idrak edip öğrencilerini ısrarla okumaya teşvik edendir.
- Eğitim teknolojisindeki yenilikleri kullanmasını becerendir.
