İslami yönetimde siyasal sistem ve ilkeleri -2-

İslami sistemde Yüce Allah’ın insanlarla olan ilişkisinin “Vucubiyet, Kerahiyet ve İbahiyet”  olarak üç ana konusundan Mubahlar, kulun yapıp yapmamada serbest olduğu bir alandır. Başta Peygamber olmak üzere, ulema ve ümeradan olan müctehidlerin içtihad için tasarruf edebileceği bir alan demektir. İslam sisteminde naslarla emredilen ve yasaklanan konular hem sınırlı hem de imkan dahilinde olması gerekir. Bunu, Bakara/286. Ayetin ilk faslında belirtilmiştir. İbahatı belirleyen ayetlerden, Nahl/18 ve İbrahim/34. Bu ayetlerde yüce Allah’ın kulları serbst bıraktığı alanın sayılamıyacak kadar çok olduğunu zikreder. Rabbimizin kullarına karşı olan şefkat ve merhametinin geregidir. Yüce Allah Rabbul alemin, Hz. Peygamber Rahmeten lil-Alemin ve Kur’n da Hüden (lil-alemin manasında) lin-Nastır.

İslam’i sistemde serbst alan yasaların alanından daha fazla, beşeri sistemlerde emir ve yasaklar bölümü, serbest alandan daha fazladır. Beşeri sistemlerin ideolojileri benimseme mecburiyeti vardır. Kişi kendi inancına göre bir hayat yaşıyamaz. İslami sistemde tam tersine bir inanç özgürlüğü vardır. İslamda en üst pramid Yüce Allah’a inanmaktır. Kişi Allah’a inanıp inanmamada dahi serbesttir. “Dinde ikrah yoktur” (Bakara/256) ilkesini getirir. Mesela; İslamın eğemenliği altında yaşayan Hristiyanlar, İslam hukukuna göre değil de, Hristiyan inancının hukuk sistemine göre yaşayıp yargılanırlar.

Bu manada İslami sistemin seçim konusunu da böyledir. Peygamberlerden başka tüm başkanlar seçimle başa gelirler. Hz. Muhammed (sav) vefatından sonra Hz. Ebü Bekir ilk halife oldu. Resul-i Ekrem’ın vefatından sonra ilk önce halife seçimine bakıldı. Halife seçildikten sonra Resul-i Ekrem’in defni yapıldı. Resul-i Ekrem’in vefatıyla Ashabı Kiram içtihada başladılar. İctihad bir tartışma ortamıdır. Ashap da bunu yaptı. Tartışmanın olmadığı yerde baskı hakim olur. İşte halifenin seçiminde Ashap enine boyuna konuyu tartıştı. Halife seçildikten sonra oybirliğiyle biat edildi. Bu bir içtihattır ve bu içtihadla ilk halife Hz. Ebubekir seçildi.

Hz. Ebubekir de bir kısım içtihadlarda bulundu. O, biri Teşri’i diğeri tenfizi olmak üzere iki konuda ictihad yaptı. Teşri’i emaretle, Resul-i Ekrem’in cenaze namazını tek tek kılınmasını, tenfizi emaretle de, Resul-i Ekremin mal varlığı hakkında verdiği karariydi. O’ bütün ümmetin peygamberi olduğu için malı beytul mala aittir, ve O’nun cenaze namazı münferiden kılınmasının sebebini de, O’nun karşısında bir kişinin kendini O’na rağmen imam görmesi bir hürmetsizliktir deye hükmetti.

Ama bu olayları oryantalist ve mödernistlere göre ise, Resul-i Ekrem’in Naşını yerlerde bırakarak makam için bir biriyle kıyasıya tartıştılar! Seçimle uğraşıp cenaze törenine! Az kişinin katılması makam ve mevki tartışması yüzünden oldu diye anlatıyorlar. Bura da olaya nerden baktığınıza bağlı.

Halife/Başkan seçimi dört farklı şekilde gerçekleştirildi. Hz. Ebubekir, oy birliğiyle, Hz. Ömer, Hz. Ebubekir’in veliahd tayıniyle seçildi. Hz. Osman’ı Hz. Ömer’in belirlediği Ehlul- Hal vel-akd denilen yedi kişilik bir seçkin ashaba seçtirdi. Hz. Ali ise, kendisi adaylığını koyarak seçildi. İslam alimleri, Bu dört seçim biçimi İslami yönetimde seçim sistemi olarak kabul edenler olduğu gibi, hayır bundan kasıt, İslam seçim sistemi bir ictihad alanıdır, günün şartları içinde naslara ters düşmeyecek şekilde bu dört usulun dışında da olabilir derler. Bu son şıkkı iddia edenler, Muhammed hamidullahın başını çektiği bir gurup alimlerdir.

Fakat bu arada naslarla red edilmiş yönetimler de vardır. Mesela; “Ben kral değilim, Ben krallar gibi olmayacağım, benden sonra kitap ile sultan birbirinden ayıranlar başınıza amir olacaklar…” şeklinde İslami sistemde uygulanması mümkün olmayan yönetim yollarını da ret etmiştir. Demek ki, İslami sistemde darbe, kırallık, laiklik, sosyalizm, kapitalizm, liberalizm ve demokrasi gibi ilahi yasalarla çelişip onları devre dışı bırakan herhangi bir sistemin Müslümanlar tarafından uygun görülmesi mümkün değildir.