Konya’nın Seydişehir ilçesinde yürüyüşe çıkan vatandaşlar, ağaç dikilmesi için açılan çukurlara son kullanma tarihi geçmiş kilolarca tereyağı, kaşar ve tulum peyniri atıldığını görünce şoka uğradı.
Dünya genelinde ise artan gıda fiyatları, enflasyon ve israfla mücadele programları, son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerin indirimli satılmasını birçok ülkede yaygın bir uygulama hâline getirdi. Avrupa’dan Asya’ya, Kanada’dan Avustralya’ya kadar pek çok ülkede marketler, hem tüketiciye avantaj sağlamak hem de çöpe giden gıdayı azaltmak amacıyla ürünleri %30 ile %90 arasında değişen indirimlerle satıyor.
Bu uygulama, son yıllarda gıda israfıyla mücadelede temel araçlardan biri olarak görülüyor.
İngiltere: “Yellow Sticker” Kültürü Artık Bir Ekonomi Modeli
İngiltere, son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerde indirim uygulamasını en sistematik şekilde yapan ülkelerin başında geliyor. Tesco, Sainsbury’s, ASDA, Morrisons, Lidl ve Aldi gibi dev market zincirleri, akşam saatlerinde ürünleri sarı etiketle %50–%90 indirimli şekilde satıyor.
Birçok İngiliz tüketici artık “yellow sticker shopping” adı verilen bu yöntemi düzenli şekilde kullanıyor. Ülkede gıda israfının azaltılmasında bu sistem kritik rol oynuyor.
Fransa: Marketlere Yasal Zorunluluk
Fransa, gıda israfına yönelik uygulamaları kanunla zorunlu hâle getiren ilk ülkeler arasında yer alıyor. Marketler, son kullanma tarihi yaklaşan ürünleri çöpe atamıyor; indirimde satmak, bağışlamak veya hayvan barınaklarına göndermekle yükümlü.
Bu model daha sonra birçok AB ülkesine ilham oldu.
Almanya, Hollanda ve Danimarka
Avrupa’nın kuzey ülkelerinde son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerde indirim hem yaygın hem de sosyal olarak teşvik edilen bir davranış.
Almanya: Rewe, Edeka, Lidl ve Aldi marketlerinde otomatik indirim sistemi mevcut.
Hollanda: Albert Heijn ve Jumbo zincirleri ürünlere %35–%70 indirim uyguluyor.
Danimarka: “Too Good To Go” uygulamasıyla marketler, restoranlar ve fırınlar gün sonunda ürünleri ucuza satıyor.
Bu ülkeler, gıda israfının en düşük olduğu yerler arasında.
İskandinav Ülkeleri: Otomatik Etiket Sistemi
İsveç ve Norveç’te market zincirleri, ürünlerin son kullanma tarihine göre fiyatı otomatik olarak düşüren dijital sistemler kullanıyor.
Rema 1000, Coop, Kiwi ve ICA gibi marketler özellikle süt ürünleri, hazır gıdalar ve et ürünlerinde yüksek indirim sağlıyor.
Japonya: Akşam İndirimi
Japon marketlerinde, özellikle bento kutuları, sushi ve hazır yiyeceklerde son kullanma tarihine saatler kala %30–%50 indirim uygulanıyor. Tokyo gibi büyük şehirlerde insanlar bu saatleri takip ederek ekonomik alışveriş yapıyor.
Kanada ve Avustralya: Ekonomik Alışveriş
Kanada’daki Walmart, Metro, Loblaws; Avustralya’daki Coles ve Woolworths zincirleri, "Reduced to Clear" etiketiyle ürünleri raflardan hızlıca indiriyor.
Yüksek yaşam maliyeti nedeniyle tüketicilerin bu indirimlere ilgisi her geçen yıl artıyor.
ABD
ABD’de Walmart, Whole Foods ve Kroger gibi zincirler indirim uygular ancak Avrupa kadar sistematik değil.
ABD’de daha çok bağış sistemi teşvik edildiği için marketler, israfı azaltmak amacıyla ürünleri yardım kuruluşlarına verir.
