X platformunda hesapların konumunu gösteren yeni özelliğin aktif hâle gelmesi, yıllardır sahte Arap ve Amerikalı kimlikler altında çalışan israil bağlantılı etki ağlarını ortaya çıkardı. Bu ağların organize kampanyalar yürüterek kamuoyunu nasıl yönlendirdiği, elektronik ordularla, ücretli programlarla ve içerik üreticileriyle nasıl iç içe geçtiği netleşmeye başladı.
Platformdaki bu küçük teknik güncelleme, dijital alanda kamuoyu söylemini şekillendiren dış müdahalelerin boyutunu gözler önüne seren beklenmedik bir kırılma noktası hâline geldi. X, “Hesabın Kaynak Ülkesi” (Account Origin Country) özelliğini aktif ettiğinde, kullanıcılar binlerce hesabın konumunun platformda yansıttığı kimlikle uyuşmadığını fark etti.
Bu durum, sosyal medyada görünen kimliklerin arkasında kimlerin bulunduğu ve devletlerin dijital anlatılarını nasıl ürettiği konusunda geniş çaplı bir tartışma başlattı.
Farklı ülkelerdeki siyasi hesaplar sahte kimliklerle yönetiliyor
Yeni özellik, ABD ve Arap dünyasındaki bazı siyasi hesapların aslında başka ülkelerden yönetildiğini ortaya koydu. Yerel veya partili kimliklere bürünen bu hesapların farklı ülkelerden yürütülmesi, sınır aşan organize bir etki faaliyetini gösteriyor.
“Yahoo News”in haberine göre, ABD’de Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaki tartışmalara aktif şekilde katılan bazı önemli hesapların, aslında Rusya, Hindistan, Bangladeş ve israilden yönetildiği anlaşıldı. Buna rağmen kendilerini Amerikalı muhafazakâr ya da liberal hesaplar olarak tanıtmaya devam ettiler.
Yeni özellik yalnızca ABD’de değil, Arap ülkeleri de dahil olmak üzere dünyanın pek çok yerinde benzer bir tartışmayı tetikledi. Bazı Arap kullanıcılar, yerel söylem ürettiğini düşündükleri hesapların aslında tamamen başka ülkelerden kontrol edildiğini fark etti. Bu gelişme, güncellemenin “yılların en tartışmalı özelliği” olarak anılmasına yol açtı.
Dijital sansür ve anlatı savaşı
Bu durumun siyasi boyutu, özellikle israilin Filistin, Lübnan ve bölgeye yönelik politikaları söz konusu olduğunda daha belirgin hâle geliyor.
“PressTV”nin haberine göre X, yakın zamanda İbranice otomatik çeviri özelliğini devre dışı bıraktı. Çevirilerin, israilin resmi veya yarı resmi hesaplarında kullanılan şiddet yanlısı ve kışkırtıcı dili görünür kıldığı belirtildi. “France24” ise kararın “israilin imajını koruma” amacı taşıdığını aktardı.
“OpIndia” da Hindistan’da uzun süredir şüphelenilen sahte yerel hesap ağlarının, yeni özellikle büyük ölçüde doğrulandığını bildirdi. Birçok hesap, yerel kimliklere bürünmüş olsa da gerçekte yurtdışından yönetiliyordu.
Mart 2024’te israil merkezli “FakeReporter” kuruluşunun yayımladığı rapor, israilin yüzlerce sahte hesap kullanarak Batılı gençleri hedef alan bir dijital etki kampanyası yürüttüğünü ortaya koydu. Bu hesaplar, özellikle ABD’li politikacılara yönelik olarak, Gazze savaşı sırasında israilin UNRWA ve Hamas’a ilişkin anlatılarını güçlendirmeyi amaçlıyordu. Kampanyanın doğrudan dezenformasyon yerine, israil yanlısı iddiaları yayma ve görünürlüğünü artırma stratejisi izlediği belirtildi.
2024’te israil Diaspora İşleri Bakanlığı tarafından yürütülen ve 2 milyon dolara mal olan başka bir dijital kampanya ise, ABD ve Kanada’daki Müslüman toplulukları hedef alan propaganda içerikleri yayımladı. “STOIC” adlı siyasi pazarlama şirketi tarafından yürütülen bu kampanya, Filistin yanlısı koalisyonları bölmeyi amaçladı. “New York Times”, kampanyanın ABD’deki sivil haklar söylemini israil çıkarlarına hizmet eden bir çerçeveye oturtmayı hedeflediğini bildirdi.
Tüm bu bulgular, yeni özelliğin tesadüfen birkaç hesabı değil, platform ile dış güçler arasında misyon yürüten geniş ve organize bir ağın parçalarını açığa çıkardığını gösteriyor. Bu ağlar; devlet kurumları, ticari şirketler, lobi grupları ve sahte kimliklerle işlem yapan dijital baskı yapılarından oluşuyor. Ayrıca, güvenlik ve askerî geçmişe sahip moderasyon çalışanlarının rolü de platformdaki içerik yönetimine ilişkin yeni tartışmaları tetikliyor.
Ücretli kampanyalar ve dijital ordular
israilin etki operasyonlarının bir diğer boyutu da ücretli içerik kampanyaları. Önceki aylarda ortaya çıkan bilgiler, israilin Batılı fenomenlere 7.000 dolar karşılığında israili olumlu gösteren içerikler paylaşmaları için teklif götürdüğünü ortaya çıkarmıştı. Fenomenlere hazır metinler, görseller, videolar ve etiketler verilerek koordineli bir propaganda yürütüldüğü belirlendi.
Bir diğer çarpıcı olayda, israil Başbakanı Binyamin Netanyahu, BM Genel Kurulu’ndaki konuşmasından sonra ABD’li israil yanlısı fenomenlerle kapalı bir toplantı yaparak, “anlatı savaşında” israili desteklemelerini istedi.
2016-2019 döneminde FBI tarafından yürütülen soruşturmalarda ise israil merkezli “Psy-Group” adlı şirketin ABD seçimlerine müdahale eden dijital psikolojik operasyonlar yaptığı ortaya çıkmıştı. Eski 8200 Birimi subaylarının yönettiği şirket, binlerce sahte hesap kullanarak farklı milliyetlere ait aksan ve kimlikleri taklit etti; kamuoyunu etkilemeye ve seçmen davranışını değiştirmeye yönelik sanal bir “alternatif gerçeklik” üretti.
