Enkaz kaldırılırken takip edilen 4 aşama ile ilgili İLKHA muhabirine konuşan Prof. Dr. İbrahim Han, öncelikle kişilere ait değerli eşyaların el ve küçük iş makinalarıyla arandığını, varsa enkazda elektronik eşyaların ayıklandığını, ardından da çevreyi olabildiğince az rahatsız ederek enkazın hızlıca kaldırılıp belirlenen bölgelere döküldüğünü, bu bölgelerde de sonradan ayıklama ve depolama işlemlerini gerçekleştirildiğini söyledi.

"Topladığımız verileri raporlayıp başta TÜBİTAK olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşların istifadesine sunacağız"

Han, "Yaklaşık bir haftadır bölgedeyiz. Özellikle Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş il merkezleri ve ilçelerinde çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. TÜBİTAK'ın doğal afetler sonrası saha odaklı çalışmaları desteklediği 'acil destek programı' kapsamında deprem bölgesi için enkaz yönetimine ilişkin bir proje sunduk. TÜBİTAK tarafından destek almaya değer bulundu. Deprem bölgelerinin her birisinin kendine özgü bir hikâyesi var. Her birine geçişte çok şaşırıyor, çok üzülüyorsunuz. Hemen hemen her bölgede ciddi can kaybı ve yaralı var. Çokça yıkılmış bina var. Buna bağlı olarak büyük hacimli enkazlar ile karşı karşıyayız. Türkiye afet müdahale planında bu tarz afetlere yönelik önceden planlanmış bir müdahale planı var. Ancak afetin büyüklüğü, boyutu, etkilediği il sayısı dikkate alındığında yönetim biraz zorlaşmış durumda. Şu anda her bir bölge için ayrı ayrı planlama, koordinasyon gerekli. Birçok il merkezi ve ilçede koordineli bir şekilde çalışmalar yürütülüyor. Biz de özellikle burada toplayacağımız veriler sayesinde Allah göstermesin bundan sonraki olası bu tarz afetlere daha hazırlıklı olmak açısından veri toplamaya, daha sonra da topladığımız bu verileri raporlayıp başta TÜBİTAK olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşların istifadesine sunacağız." dedi.

Enkaz kaldırma işlemi hangi aşamalardan sonra gerçekleşiyor?

Enkaz yönetiminin afet müdahale planını, arama kurtarma, tahliye ve sağlık müdahalesi gibi işin bir parçasını oluşturan birden fazla basamaktan birisi olduğunu hatırlatan Han, "Tabi öncelikle deprem olur olmaz ilk amaç enkaz altında kalan canları kurtarmaktır. Bunun için arama kurtarma faaliyetlerini çok yoğun bir şekilde gerçekleştirmek, tahliye ve sağlık müdahalesi gerekliyse onları yapmak, ardından da kişileri ve doğayı rahatsız eden enkazı ortadan kaldırmak gerekiyor. Enkaz kaldırmada da enkaz yönetim planında 4 aşama takip ediliyor. Birinci aşaması planlama. Afet müdahale planında bu durum belirlenmiş, çok güzel metne dökülmüş ancak enkazların büyüklüğü, boyutu, çalışma sahası göz önüne alındığında uygulamada çeşitli aksaklıklar yaşanabiliyor. Bu planlamalar ne durumda? Sahaya nasıl yansıyor? Diye öncelikle bunu gözlemliyoruz. Yine etkili enkaz yönetiminin ikinci aşaması, olmazsa olmazı müdahale aşamasıdır. Orada da enkazın topyekûn iş makinalarıyla kaldırmadan önce arama kurtarma faaliyetleri tamamlandıktan hemen sonra enkaz içerisinde kişilerle özdeşleşmiş, onların kişiliklerini, kimliklerini yansıtan özel eşyaları olup olmadığını belirlemek veya değerli eşyaları varsa onları enkazdan almak, hatta ayrıştırılabilirse elektronik aletleri de ayrıştırmak gibidir süreci kapsıyor. Bu süreçte çoğunlukla elle veya küçük iş makinalarıyla hızlıca bir tarama şeklinde gerçekleşiyor. Bu ikisi tamamlandıktan sonra artık oradaki enkazın bir an önce kaldırılması gerekiyor. Çünkü hem güvenlik hem de sağlık açısından risk teşkil edecek hale geliyor." diye konuştu.

"Felaket gününü anımsatacak etkiler ortadan kaldırılmalı"

Enkaz toplama alanlarının yaşanan afetin boyutu sebebiyle yetersiz kaldığını, bazı ilçelerde enkaz toplama alanlarının şehre yakın olduğunu ve bunun sağlık açısından risk teşkil edebileceğini, yeni enkaz alanlarının il koordinasyon merkezlerince hızlıca belirlenmesi gerektiğini vurgulayan Han, konuşmasını şu şekilde sürdürdü:

"Enkazı kaldırırken de olabilecek toz maruziyeti gibi olumsuzlukları da dikkate alarak hızlı bir şekilde kaldırmanız gerekiyor. Bir sonraki kısımda bunları dökebileceğiniz uygun enkaz toplama sahalarına yönlendirmeniz gerekiyor. Önceden belirlenmiş enkaz döküm sahalarımız var. Ancak enkazın boyutu göz önünde bulundurulduğunda mevcut enkaz döküm sahaları illerde ve ilçelerde yeterli olmayacaktır. Özellikle incelediğimiz bazı ilçelerde enkaz döküm alanlarının yerleşim yerlerine çok yakın bir yerde seçildiğini gördük. Belli bir zaman sonra bunlar sağlık ve güvenlik ile ilgili sorun teşkile edecek hale gelecek. Yeni enkaz döküm sahaları, il koordinasyon merkezleri tarafından hızlıca belirlenip enkazların oralara toplanması gerekir. Enkaz kaldırıldıktan sonraki süreçte de döküm sahalarında ayrıştırma ve depolama işlemleri devam ederken enkazın kaldırıldığı bölge de bir an önce iyileştirilmeli. Bu iyileştirmeden kasıt alanın hemen yeşillendirilmesi, ağaçlandırılması değil en azından insanları rahatsız edecek, felaket gününü anımsatacak etkiler ortadan kaldırılmalı. Doğal bir hali varmış gibi bir izlenime büründürülmeli. Bu şekilde enkazı etkin bir şekilde yönetmiş olabiliriz. Biz de mevcut TÜBİTAK projemizde hem etkin enkaz yönetiminin nasıl olması gerektiğini hem de sahadaki eksikliklerin neler olduğunu belirleyip bundan sonra olabilecek afetlerde, depremlerde en azından enkaz yönetimine ilişkin daha hazırlıklı olabilmek adına bir rapor hazırlamayı planlıyoruz. Bu raporu başta TÜBİTAK olmak üzere kurumların istifadesine sunacağız." (İLKHA)