HAMZA DURMAZ / DOĞRUHABER 

2022 yılı başlar başlamaz tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de rekorlar kıran enflasyon ve özellikle büyük şehirlerdeki yetersiz konut varlığı nedeniyle kira fiyatları ikiye üçe katlanarak fırladı. Vatandaşlar, diğer ihtiyaç maddelerine gelen peş peşe zamlarla zaten bir darboğaza girmişken karşılaştıkları bu astronomik kira fiyatları karşısında çaresiz kaldılar. Toplumsal bir yara haline gelen bu durum karşısında hükümet kanadından gelen bir hamle ile söz konusu yara pansuman edilmek istendi.

YILLIK KİRA ARTIŞ ORANLARINA %25 ZAM SINIRI GETİRİLDİ

Kira artış oranında yeni bir düzenleme yapılarak TBMM genel kurulunda kabul edildi ve yürürlüğe girdi. Böylece kira artışlarında 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında en fazla % 25 zam yapılabilmesi sağlandı. Peki, pansuman niteliğindeki bu geçici düzenleme yaraya merhem oldu mu? Yapılan düzenleme ile yıllık olarak kira artış oranlarına getirilen %25 zam sınırına ev sahipleri uydu mu? Yaşadığımız günler itibariyle kiracı-ev sahibi ilişkileri ne durumda? Kiracılar bir nebze olsun nefes alabildiler mi? Tüm bu soru ve sorunların tespiti noktasında yakın dönemde yapılan bir araştırma ilginç sonuçları ortaya koydu. Tüketici Birliği Federasyonu Tüketicinin Nabzı Çalışma Grubu Başkanı Merve Kazancı ve ekibi tarafından gerçekleştirilen BA-RI-NA-MI-YO-RUZ! başlıklı araştırma ile yaşanan ekonomik kriz sürecinde tüketicilerin barınma sorunu ölçüldü. Kazancı ve ekibinin yaptığı araştırmasından öne çıkan başlıklar şöyle oldu:

ÇOĞUMUZ KİRADAYIZ

Araştırmaya katılan katılımcıların % 51’i halen kirada oturuyor. Kira bedelini aylık olarak ödeyenlerin oranı % 97,0. Kira bedeli ödeyen tüketicilerin %67’si yeterli gelire ve depozito ödeme gücüne sahip olmadığını belirtirken, % 38’i 4 yıl ve daha uzun süredir halen oturdukları konutta oturuyor. Kiracıların % 26’sı ise, halen oturdukları konuta 1 – 2 yıl önce taşınmışlar. 

SORUN YAŞAMAYAN KİRACI NEREDEYSE YOK?

Kiracıların % 65’i son bir yıllık dönem içinde kira veren ile kira artış oranı nedeniyle sorun yaşadıklarını belirtirken sorun yaşayan kiracıların % 40’ı, kiraya verenin kira bedeline % 75 – 100 oranında zam yapmak istediğini, bu sorunu yaşayanların % 58’i ise kiraya verenin istediği artışı yapmak zorunda kaldığını kaydetti.  

GELİRİN YARISI KİRAYA GİDİYOR

Katılımcıların % 37’si, hane içi aylık gelirinin % 25-50’sini kiraya ayırıyor. Kiracıların % 72’si son bir yılda gelirlerindeki artışa göre, kira bedellerindeki artışın daha yüksek olduğunu belirtti. Kiracıların % 59’u son bir yıl içinde ev aramak zorunda kaldılar. Bu yüksek oran, kiracı-kiraya veren arasındaki ilişkinin sorunlu olduğu ve 2020 yılında başlayan ekonomik krizin bu sorunun nedeni olduğuna işaret ediyor. Nitekim ev arayanların % 89’u kriterlerine uygun ev bulamadıklarını ve bunun nedeninin yüksek kira talebi olduğunu söyledi.

KİRA ARTIŞINA SINIR HAKKI, EV SAHİPLERİNİN BASKI VE TACİZLERİ NEDENİYLE KULLANILAMIYOR

Katılımcıların 91,9’u, 1 Temmuz 2023’e kadar, konut kiralarının % 25’ten fazla arttırılmayacağını biliyorlar.  Ancak % 73,6’sı, kiraya verenin baskı ve tacizleri nedeniyle bu hakkı kullanamadıklarını kaydettiler. 

KİRA ARTIŞINA GETİRİLEN YASAL SINIR KÂĞIT ÜZERİNDE KALDI

Tüketicinin Nabzı Çalışma Grubu Başkanı Merve Kazancı gazetemize, yaptıkları kamuoyu araştırmasının verileri ışığında değerlendirmelerde bulundu. Kazancı, “Kiracılar, hane içi aylık gelirinin %25 ile %50’sinin kiraya vermek zorunda kalıyorlar. Takdir edersiniz ki kalan geliri gıdaya yakıta ve kişisel giderlerine harcadıklarında geriye pek de bir şey kalmıyor. Son bir yılda kira bedeli için yapılan artış oranlarını da %74’lük bir dilimle fazla olduğunu ifade ediyorlar. %75 kira artışlarını kabul etmek zorunda kalsalar da gelirlerinin artış oranına göre bu kira artışlarının fazla olduğunu dile getiriyorlar” dedi. Kazancı, katılımcıların 91,9’unun kiralarının % 25’ten fazla arttırılmayacağını bildiklerini fakat haklarını aramaya kalktıklarında yaşayabilecekleri sorunlar nedeniyle bu artışları kabul etmek zorunda kaldıklarını ifade etti. Kazancı, “kira artışına getirilen yasal sınırın kâğıt üzerinde kaldığını, kiracıların ev sahiplerinin baskı ve tacizleri nedeniyle bu hakkı kullanamadıklarını” vurguladı.