Meksika'daki Maya mezarlığındaki yeni arkeolojik kanıtlara göre, Mayalar önemli insanları öldükten sonra toplara dönüştürerek, spor oyunları gibi bir ritüelde kullanmış olabiir.

Meksika‘nın güneyindeki Chiapas yaylalarında, Ocosingo kasabasının doğusunda maya kalıntılarının yer aldığı Toniná, Tzeltal dilinde “taş ev” anlamına gelen, klasik Maya metinlerinde Po’p, Po veya Popo olarak adlandırılan tarihe gömülmüş bir kent.

Toniná, merkezi bir plazanın yaklaşık 71 metre üzerinde yükselen teraslara yerleştirilmiş tapınak ve piramit grupları, iki spor sahası ve çoğunlukla 6. yüzyıldan 9. yüzyıla kadar yapıldığına inanılan 100’den fazla oyma anıttan müteşekkil.

Tonina antik kentinin kalıntılarının piramitlerinde çalışan arkeologlar, bir bodrumda, ilginç bir keşif gerçekleşti. 2020’de keşfedilen odanın içinde arkeologlar bir dizi küçük tonoz ve merdivenlerle birbirine bağlanan odalar içeren bir labirent fark ettiler. Odalarda kauçuk ve bitki kökleriyle karıştırılmış insan külleri içeren 400 kap vardı.

Araştırma ekibinden arkeolog Juan Yadeun Angulo, bu kalıntıları, daha önce de Mayaların elit kişilerin ölüleriyle bu ritüeli gerçekleştirildiği varsayımını destekleyen somut deliller olarak yorumladı.

Varsayıma göre; Mayalar, insan külleriyle top yapıp oynayarak, dini bir ritüel gerçekleştiriyorlardı.

Muhtemelen yüksek rütbeli insanların veya Maya hükümdarlarının kalıntıları olan insan küllerinin mikroskobik bir analizi yapıldı. Yapılan araştırmada, antik sahalarda oynanan spor müsabakalarında insan küllerinin topları yapmak ve kullanılan kauçuğu sertleştirmek için vulkanizasyon (kauçuk zenginleştirme ve sağlamlaştırma operasyonlarının genel adı) işleminde kullanıldığını ortaya çıkardı.