Okumak, her insanın hayatında çok önemli bir yer tutmaktadır. İnsanların kimi okumayı alışkanlık haline getirmiş ve sürekli okuyorken, kimi ise ara sıra yapılan bir eylem olarak görmektedir. Okumayı alışkanlık haline getirenler; güncel ve tarihi bilgilere sahip olan, amaçlı ve sürekli okuma becerilerini geliştiren, mevcut okuma hızını sürekli artıran, zihinsel fonksiyonları daha aktif kullanan, yazıdaki verilmek istenen mesajı daha çabuk yakalayıp yorumlayan, okuma yanlışlarından kurtulan ve zamanı daha verimli kullanan kimselerdirler. Demek ki, hayatta başarıyı elde etmenin ve hayatı daha verimli ve sevimli hale getirmenin yolu iyi bir okuyucu olmaktan geçmektedir. İyi bir okuyucu olmak için de, etkin ve hızlı okumanın nasıl olduğu, yöntem ve tekniklerinin neler olduğu bilinmelidir.

Son yıllarda yapılan araştırmalarda, en çok okuyanların üniversite, yüksek lisans ve doktora öğrencileri olduğu belirlenmiştir. Bu öğrencilerin, belli bir zaman diliminde okumaları gereken yüzlerce kaynak olmasından ve yapmaları gereken muhtelif araştırmalardan dolayı zorunlu olarak hızlı okumaları gerekmektedir. Aslında, içinde bulundukları durum onları hızlı okumaya mecbur etmişte diyebiliriz. Hedeflerine daha çabuk ulaşmak ve zamanı daha verimli hale getirmek için kendilerine en uygun hızlı okuma yöntemlerini kullanmaktadırlar.

Hızlı okuma, bir beceri ve araçtır; katiyen amaç değildir. Elde edilmek istenen her beceri gibi, öğrenme ve geliştirme sürecinde gayret ve çaba gerektirmektedir. Maddi bir karşılık ile satın alınacak veya sahip olunacak bir şey değildir. Aksine sürekli çaba göstermek ve zaman harcayıp gerekli çalışmaları yapmak gerektirmektedir. Çaba ve gayret gösterildiğinde okuyucuyu motive edecek gerekçeler olursa, bu iş sevilerek ve herhangi bir yorgunluk belirtisi gösterilmeden yapılır.

Yazar Reha O. Türkan’ın Etkin Okuma kitabında yer verdiği bilgilere göre, hızlı okumanın keşfedilme tarihi 1950’li yıllara dayanmaktadır. Bu yıllarda ilk olarak Amerika’da Hızlı Okuma kursları açılmış, belirli bir kabul süresinin ardından okullar daha sonra da üniversiteler Hızlı Okuma’yı benimsemişlerdir. Şu anda da, ilköğretimden üniversiteye kadar her seviyede “Hızlı Okuma Eğitimleri” verilmekte ve öğrenciler bu yöntem üzerine dersler almaktadır.

Anlayarak Hızlı Okuma Özelliği Nasıl Elde Edilir?

Değişkenlik gösteren şartlara ayak uydurma, muaddel fikir ve görüşleri yargılama, gelişen dünyaya sağlıklı ve düzgün bakma, isabetli ve doğru karar verme, muhatap olunan kimselere insani ve İslami çözümler ile yaklaşma, bilgileri yenileme ve muhafaza etme, tabiattaki güzelliklerin inceliğini anlama ve düşünce çabukluğunu artırma “okuma”yla elde edilmektedir. Kültürlü ve gelişmelere karşı duyarlı olmanın en etkili yolu okumaktır. Bireyleri gerçek manada okuyan ve okuduklarını hayatta tatbik eden toplumlar, en ileri ve en gelişmiş medeni toplumlardır.

Hayatı sürdürme, kolaylaştırma ve anlamlandırma açısından bilgi edinmenin birçok yöntemi vardır. Bunlardan bazıları; basılmış metin (okuma), söz, resim, bilimsel araştırmalar, başkalarının deneyimleri, hayatî tecrübelerdir. Ancak insanların tercih ettiği ve faydasına aldığı en iyi yol, okumaktır. İnsanlar, bilgilerin %80’ini okuyarak elde etmektedir. İnsan zihni/ doğru düşünme gücü bir intiba deposudur. Bu depo eğitim, öğretim, okuma, gözlem, düşünme ve hayal kurma ile doludur. Görsel-işitsel araçların gelişimiyle, kimileri tarafından yazılı metin okuyarak öğrenmenin sona ereceği tezi ortaya atılmıştı. Ancak yazılı metin okuyarak bilgi edinme hala ehemmiyetini sürdürmektedir. Tabi bunun nedenleri vardır. Görsel işitsel araçların saatte 9000 sözcük ritimle vereceği bilgiyi işitme organı aracılığıyla alır iken, hızlı okumanın tüm kurallarını eksiksiz yerine getiren iyi bir okuyucu görme duygusu ile saatte ortalama 27000 sözcük okumaktadır. Hatta bu sayı kişiye göre daha da artabilir.

Bu da gösteriyor ki gelişen dünya şartlarına ayak uydurma endişesi olan her insan, okuyarak öğrenme yolunu kullanmak ve hızlı okuma ve anlama yöntemlerini geliştirmek mecburiyetindedir. Hızlı okuma yöntemlerini geliştirerek mevcut okuma hızının üstünde anlayarak okumak için, öncelikle “okuma frenleri”nin kaldırılması ve doğru bilinen yanlışların izale edilmesi gerekmektedir.

Okuma Frenleri ve Ortadan Kaldırılması

İki tür okuma vardır: Sesli okuma ve sessiz okuma… Sesli okumada hızı, konuşma hızı belirlemektedir. Gözle (sessiz) okumada ise zihin algılama kapasitesi belirlemektedir. Sesli okumada, ses ve işitsel aracılar kullanılmaktadır. Sessiz okumada ise, sadece görsel aracı kullanılmaktadır. Bu da sesli ve sessiz okumanın arasındaki farkı ortaya koymakta ve iyi bir okuyucunun sessiz okuma yaptığı sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

İnsanlar küçük yaşlarda hangi bilgiyi öğrenmişseler, daha sonraki yaşlarında da öğrendiklerini yanlış olsa bile devam ettirmektedirler. Okuma teknikleri içinde bu böyledir. Hızlı okumanın faydalarından habersiz bir okuyucu, kelimeleri teker teker, harf harf, hece hece okumaya çalışmaktadır. Dudak kıpırdatarak, içinden sesli okuyarak, okuduklarını anlamış olsa bile sık sık tekrar yaparak çok yavaş okur hale gelmektedir. Dolaysıyla da beyin yavaş düşünmektedir.

İyi bir okuyucunun barındırdığı özelliklere haiz olmak isteyen herkes, okumayı ve anlamayı yavaşlatan şu okuma frenlerini ortadan kaldırmaya çalışmalıdır: Kelimeleri sesli okuma, kelimeleri tek tek okuma, geri dönüş ve ayrıntılara takılma, pasif okuma, konsantre olamama düşüncesi, hızlı okusam anlayamamam inancı, göz idmansızlığı, okuma eyleminin gerçekleştirildiği ortamın gürültülü olması/ sessiz olmayışı, okuma hedefinin bilinmemesi, bilgi ve kültür eksikliği, dil bilgisi ve kelime dağarcığı yetersizliği…

Hızlı Okuma, Okuyucuya Ne kazandırır?

Hızlı okumanın teknik ve yöntemlerini uygulan bir okuyucu, eksikliklerini ikmal eder ve birçok kazanım elde eder. Bunlardan bazıları şunlardır: İlk önce okuma yanlışlarından kurtulur. Beynini iki yönlü kullanarak zihinsel potansiyellerini daha aktif kullanır. Dikkat ve konsantre süresi %50 oranında, mevcut okuma hızı ise en az 2-3 kat artar. Anlama-hatırlama gücü yüksek seviyeye çıkar. Saatlerce okunan bir yazı daha kısa sürede bitirilir ve okumak zevkli hale gelir. Göz ritmi ve görme kabiliyeti gelişir, böylece gözler yorulmaz. Görülenler çabuk tanınır ve ayrımlaştırılır. Amaçlı ve süreli okuma becerileri gelişir. Okumaya daha fazla zaman ayrılır ve zaman daha verimli kullanılır. Zihinsel fonksiyonlar daha aktif ve verimli kullanılır. Kısa zamanda çok bilgi elde edilir. Esnek okuyucu olunur. Okunan yazıda verilmek istenen mesaj daha çabuk yakalanır ve anlaşılır. Potansiyel yetenekler aktif hale gelir. Kişisel ihtiyaçlara bağlı farklı avantajlar sağlanır. Kelime dağarcığı zenginleşir, diksiyon gelişir. Okuma alışkanlığı kazanılır. Ez cümle; teknikleri bilinerek uygulanan hızlı okuma, okuyucuyu yanlış alışkanlıklardan kurtarır ve iyi bir okuyucu olma yolunda güvenle ilerlemesine yardımcı olur.

M.Akif TUNA / http://www.sozvekalem.com