3 Temmuz Cuma günü 11.15 sıralarında Sakarya’nın Hendek ilçesi Yukarı Çalıca mevkisinde bulunan Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikasında meydana gelen ve 7 kişinin ölümü ile sonuçlanan patlama ve yangın olayı ile alakalı olarak, Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığı talimatı ile Hendek Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılmıştı. Konuyla alakalı 11 kişiden oluşan heyet olay yerinde incelemelerde bulunarak 200 sayfalık bilirkişi raporu hazırladı.

Bilirkişi raporunda barut imalatında kullanılan makinalara rastlandığı ancak olay günü imalatın yapılıp yapılmadığına dair bir emareye rastlanmadığını vurguladı.

Bilirkişi heyeti olayın patlama yönünden, inşaat mühendisliği, elektrik mühendisliği, yangın, iş sağlığı ve güvenliği, olay bölgesinde dijital envanterin siber açıdan incelenmesi ve savcılık tarafından talep edilen 37 sorunun cevaplandırılması ve bilirkişi heyetinin görüşü şeklinde hazırlanan 200 sayfalık raporda Sakarya Üniversitesi kampüsünde yer alan SAU1 deprem kayıt istasyonu geniş bant kayıtlarının incelendiği belirtilen raporda, 4 büyük patlama sürecinin gerçekleştiği, patlamaların evresinin 1 dakika 54 saniye sürdüğü bildirildi. Raporda, olay yerinin keşfi sırasında 6 patlama çukuru görüldüğü ifade edilerek, zamanca ilk ve büyüklükçe en büyük patlama sürecinin iş yerinin Çin Mahallesi kısmındaki misket deposu, ilaç eleme yeri ve misket laboratuvarıyla ilişkili olduğunun değerlendirildiği kaydedildi.

BARUT ÜRETİM DEĞİRMENİ BULUNDU

Patlama sonrası ortaya atılan ve savcılık tarafından araştırılması istenen bir başka konu olan barut üretimi ile ilgili raporda şu ifadelere yer verildi. Hendek Cumhuriyet Savcılığı tarafından talep edilen 37 maddelik listenin 35’inci sırasında yer alan barut üretimiyle ilgili bilirkişi heyeti raporu şu şekilde:

"Olay mahallinin yerleşke krokisinde 13 nolu binaya ait yıkıntıların incelenmesi sonucunda yıkıntılar arasında makinaların bulunduğu tespit edilmiştir. Tespit edilen cihazların birinin değirmen diğerinin ise karıştırıcı mikser olduğu anlaşılmıştır. Bu cihazların barut üretimi için kullanılması mümkün olup, tanık ve müşteki ifadelerinde de belirtmiş oldukları gibi barut üretimi konusunda bazı denemelerin yapıldığı iddia edilmektedir. Ayrıca firma yetkilileri tarafından barut üretim izin talebi ile Sakarya Emniyet Müdürlüğü’ne verilmek üzere bir dilekçe hazırlandığı tespit edilmiştir. Ancak olay günü söz konusu alanda bir üretim olduğuna dair bir emare tespit edilememekle beraber söz konusu cihazların büyük çaplı bir üretim için yeterli kapasiteye sahip olmadığı anlaşılmıştır. İlgili alanda yapılan üretim faaliyetinin deneme amaçlı yapılan faaliyetler olduğu kanaatinin oluşumuna neden olmuştur." denildi.

DEPOLAMA TÜZÜĞE AYKIRI

Sonuç itibariyle söz konusu depolarda yapılan depolamanın depolama matriksine göre uygun fakat düzensiz ve aşırı depolama olduğuna görülmektedir. Depolarda uygun raf sistemlerinin uygun olmadığı, istifleme etiketlerinin görülmediği tespit edilmiştir. Raporda, depolarda sütrelerin bulunmadığı ve güvenlik mesafelerinin yasal değerlere uymadığına işaret edilerek, şu tespitlere yer verildi: “Çin Mahallesi'nde patlama çukurlarının olduğu bölgede toplam olarak denklem 1'e göre 10 ton 183 kilogram patlayıcı birikimi olduğu ifade edilebilir. Denklem 3'e göre ise yaklaşık 30 ton civarındadır. Bu bölgedeki depolar ve misket üretim bölgelerinde yasal sınırların üzerinde patlayıcılar depolanmıştır. 2 Temmuz 2020 tarihindeki depo kayıtlarında piroteknik patlayıcıların toplam miktarı 41 ton 281 kilo 38 gramdır. Buna ilave olarak 5 tondan fazla miktarda Kosova için piroteknik materyal üretilmiştir. Sonuç olarak Çin Mahallesi'nde yasal olmayan bir şekilde ve tüzüğe aykırı olarak depolama ve üretim yapılmıştır”

“ÖNLEM ALINMADI”

Patlayıcı mamullerin muhafaza edildiği depolarda herhangi bir olası patlama, parlama ve yangın etkilerine karşı yapısal anlamda hiçbir önlem alınmadığının, hepsinin patlamadan sonra büyük yangında kullanılamaz hale geldiğinden anlaşıldığına dikkati çekilen raporda, söz konusu depolar arasında herhangi bir sütre yapılmadığı gibi güvenlik mesafelerine de dikkat edilmediğinin belirlendiği kaydedildi. Havai fişek fabrikasının yerleşkesinde bir sığınak yapısına ait proje hazırlandığı ve resmi makamlarca onaylanmasına rağmen bu tür elzem ve önemli bir yapının sahada inşa edilmediğinin belirlendiği anlatılan raporda, "İdari binanın ikinci katına ait kullanım ruhsatı olmadığı gibi arazinin kuzeyinin uç kısmında depo amaçlı kullanılan irili ufaklı baraka türünden yapıların da ruhsat kayıtlarına ulaşılamamıştır." tespitinde bulunuldu.

TEDBİRLER YETERSİZ

Raporda, yıkılmamış binalarda yapılan incelemelerde parlama, patlama tehlikesi olan binalarda kıvılcım çıkarabilecek elektrikli cihazlar konulduğu, tehlike bölgelerine uzatma kablolarıyla elektrik çekildiği, makine tamiratları yapılırken elektrik bağlantılarında güvenlik kurallarına uyulmadığı, bağlantı noktalarında sızdırmazlık özelliğinin bozulduğu, statik elektriğe karşı yeterli tedbirlerin alınmadığı, çalışanların kontrolünün muntazaman yapılmadığı, gelişen teknolojiyi kullanarak alınabilecek güvenlik tedbirlerinin alınmadığının görüldüğü bildirildi. İş sağlığı ve güvenliği hukuku bakımından düzenlenen yükümlülüklerin tam olarak sağlanmadığının anlaşıldığına işaret edilen bilirkişi raporunda, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli olan tüm önlemlerin alınmadığı sonucuna ulaşıldığı vurgulandı.

“UZATMA KABLOYLA ELEKTRİK VERİLMİŞ”

Elektrik Mühendisliği bakımından inceleme yapan bilirkişi ise

"Yıkılmamış mevcut binanalar da yapılan incelemeler neticesinde parlama-patlama tehlikesi olan binalara kıvılcım çıkarabilecek elektrikli cihazlar konulduğu, tehlike bölgelerine uzatma kabloları ile elektrik çekildiği, makine tamiratları yapılırken elektrik bağlantılarında güvenlik kurallarına uyulmadığı, bağlantı noktalarında sızdırmazlık özelliğinin bozulduğu, statik elektriğe karşı yeterli tedbirlerin alınmadığı, çalışanların kontrolünün muntazaman yapılmadığı, gelişen teknolojiyi kullanarak alınabilecek güvenlik tedbirlerinin alınmadığı görülmüştür."

HAVİ FİŞEK FABRİKASINDAKİ PATLAMA

Sakarya'nın Hendek ilçesi Yukarı Çalıca Mahallesinde kurulu havai fişek fabrikasında 3 Temmuz'da saat 11:15 sıralarında meydana gelen ve yaklaşık 50 kilometre mesafeden, kentin birçok noktasından duyulan patlamalarda 7 kişi hayatını kaybetmiş, 127 kişi ise çeşitli yerlerinden yaralanmıştı.

Patlamaya ilişkin gözaltına alınan aralarında fabrika sahibinin de bulunduğu 5 şüpheli tutuklanmış, bir zanlı ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. Kontrollü imha amacıyla Adapazarı ilçesi Taşkısığı Mahallesine getirilen fabrikadaki patlayıcıların, 9 Temmuz'da 11:35 sıralarında kamyondan indirildiği sırada meydana gelen patlamada 3 asker şehit olmuş, 8 jandarma personeli ile kamyon şoförü yaralanmıştı.