Elazığ'da meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki depremin ardından yeni gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Yeni teknoloji ile inşaa edilen Elazığ Şehir Hastanesinin 6.8'lik depremden hasar almadan çıkmasının ardında yatan Sismik İzolatör'ün ortaya çıkmasının ardından vatandaşlar Sismik İzolatör nedir, ne işe yarar sorusuna yanıt aramaya başladı. Yapının deprem yükünün azaltılmasına yönelik en etkili tasarım olduğu kabul edilen Sismik İzolatör, türleri faydalarına ilişkin detayları sizler için derledik.

Yapının deprem yüklerinin azaltılması kavramına dayalı olarak ‘’Sismik izolasyon tasarımı ‘’ bir yapının deprem yüklerini aktarmadaki en etkili tasarım teknolojisi olarak kabul edilir. ”Sismik izolasyon tasarımı” sayesinde sadece yeni yapıların değil aynı zamanda eski yapılarında temel ile üst çerçevesi arasında özel izolatörler yerleştirilmesi yoluyla sismik izolasyon sağlamak artık mümkün. Müşterinin ihtiyacına göre kurşun çekirdekli, yüksek sönümleme kapasiteli tipler ve sürtünme tipi sismik izolatör mesnetler bulunmaktadır.

Kurşun çekirdekli izolatör mesnetler; Kurşun çekirdek, aşırı hareketler sırasında etkili sönümlemeyi kolaylaştırır. Kurşun çekirdeğin sönümleme kapasitesi % 25 den büyük olabilir.

Yüksek sönümlemeli kauçuk izolatör mesnetler; Yüksek sönümleme kapasitesi olan kauçuk mesnetler, HDRB özel bileşimli sönümleme özellikli kauçuk ve kauçuk tabakaları arasında çelik plakalı takviye edilmiş çoklu katmanlardan oluşur. Müşteri istekleri doğrultusunda dikdörtgen veya dairesel şeklinde imal edilebilirler.

Sürtünme tipi sismik izolatör mesnetler; Sürtünme yolu ile enerjiyi sönümleme mantığı ile çalışmaktadır. Bu izolatörlerin geri dönme özelliklerine göre sarkaç tip, düz yüzeyli sürtünme tipleri gibi çeşitleri bulunmaktadır.

SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?

Sismik izolasyon, deprem etkilerine karşı koymak konusunda geleneksel tasarım yöntemine yeni bir alternatiftir. Sismik izolasyonun dayandığı temel düşünce, yapıların doğal periyodunu, rezonans tehlikesi bulunan aralıktan uzaklaşacak şekilde değiştirerek, deprem nedeniyle oluşan eylemsizlik kuvvetlerini azaltmak ve deplasman ve enerji sönümleme talebini bu amaç için tasarlanmış olan sismik izolasyon ve enerji sönümleyici cihazlar üzerinde yoğunlaştırarak karşılamaktır.

Sismik izolasyonun temel amacı; yapının rezonans frekansını zeminin frekansından olabildiğince uzak tutmaktır. Sismik izolasyon, deprem etkilerine karşı koymak konusunda geleneksel yapı tasarım yöntemlerine kıyasla, depreme dayanıklı yapı tasarlamak için önemli bir yaklaşımdır.

Sismik izolasyonun binalarda kullanımı Amerikalı mimar Frank Loyd Wright ile başlamıştır. Wright’in kendi tasarımı olan Imperial Oteli’ni 1921’de tasarlarken, otelin inşa edildiği bölgede yaklaşık 20 cm. kalınlığında iyi bir toprak zeminin hemen altında yumuşak çamur olduğunu fark eder. Wright’in düşüncesi bu binayı yumuşak çamur üzerinde yüzdürerek sismik etkilerden yalıtmaktı. Bunu, binayı yumuşak çamurun üst kısımlarına kadar uzanan kazıklarla bağlayarak gerçekleştirdi. 1923 Büyük Kanto depreminde etrafındaki birçok bina göçerken depremi az-orta hasarla atlatan bu tarihi yapı, 1968 yılında yıkılarak yerine bir kopyası Japonya Nagoya’daki Meiji Mura Müzesi’nde yeniden inşa edilmiştir

 SİSMİK İZOLASYONUN AVANTAJLARI

Sismik izolasyonun şüphesiz, en büyük avantajı yapı doğal periyodunu artırarak, yapıyı rezonans etkilerinden uzaklaştırmasıdır.

Kat deplasmanları azalacağı için yapısal ve yapısal olmayan elemanlarda hasar minimize edilmiş hatta engellenmiş olur.

Sismik izolasyonun güçlendirme yapılırken de avantajları vardır. Güçlendirme işlemi sırasında yapıda büyük değişiklikler yapmaya ve güçlendirme sürecinde yapıda fonksiyon kayıplarına gerek kalmaz.

Sismik izolasyon anlayışında ise eğilme deformasyonları, göreli kat ötelemeleri, çatlaklar ve plastik deformasyonlar önlenir ve yapısal ya da yapısal olmayan elemanlardaki hasar minimumda tutulmuş olur.

SİSMİK İZOLATÖR DEPREMDE GÜVENLİĞİ SAĞLAR MI?

Deprem Güvenliğinin Garanti Edilmesi Yer hareketi karakteristikleri, zemin koşulları, malzeme özellikleri, işçilik, matematik modellerin tutarlılığı gibi birçok faktör yapı davranışının beklenenden sapmasına sebep olur.

Sismik izolasyon sayesinde yapı çok daha yüksek güvenlikli bir sismik davranış gösterir ve idealden sapmalar karşısında çok daha az duyarlı olur

Hafif ve orta şiddetli depremlerde; yapısal elemanlarda, yapısal olmayan bileşenlerde veya bina içeriklerinde hasar olmaksızın direnç gösterebilmeli,

Büyük şiddette deprem etkisinde; izolasyon sisteminde göçme yapısal elemanlarda kayda değer hasar, yapısal olmayan bileşenlerde büyük ölçüde hasar ve konfor fonksiyonlarında büyük karışıklık olmaksızın karşı koyabilmelidir.