Soğuk Savaş’ın sona erdiği 1989-1990 yıllarında ABD, “arka bahçesi” olarak gördüğü Latin Amerika ülkelerinde Sovyetler Birliği ile nüfuz mücadelesi yapmaktan da kurtulmuş oldu.

Venezuela’da başlayan değişim dalgası kısa sürede diğer Güney ve Orta Amerika ülkelerine yayıldı. 2003 yılında Brezilya’da Lula da Silva’nın Devlet Başkanlığı'na seçilmesi, Latin Amerika Baharı söylemlerini kuvvetlendirdi. Beyaz Saray tarafından bölgesel çıkarlarına ciddi bir tehdit olarak algılanan bu denge değişiklikleri kısa sürede, Uruguay, Arjantin, Bolivya, Ekvador, Paraguay, Nikaragua, El Salvador ve Peru’da da kendisini gösterdi.

Tarihi el sıkışmaya giden süreç

2009 yılına gelindiğinde ise, hem Latin Baharı hem de ABD’nin kıtanın geri kalanı ile ilişkileri açısından kırılma anı yaşandı. Amerikan Devletler Örgütü, Washington yönetiminin muhalefetine rağmen Küba’yı yeniden üye yapma kararı aldı. Havana yönetimi üyeliğe geri dönmese de, bu adım Obama’yı Raul Castro ile 2016’daki tarihi el sıkışmaya götüren sürecin başlangıcıydı. 

Sınırlı kaynaklar Zelaya'yı çaresiz bıraktı

2005 yılında seçimle işbaşına gelen Zelaya Honduras’taki yoksulluk, yüksek suç oranı, uyuşturucu ticareti ile mücadeleyi kendisine ilk hedef seçti. Ülkesinin gıda güvenliğini temin etmek ve orman arazilerinin genişletilmesi de Honduras Devlet Başkanı’nın hedefleri arasındaydı. Ancak sınırlı ekonomik kaynaklar ve uluslararası toplumdan yeterli destek sağlanamaması Zelaya’yı özellikle suçla mücadelede çaresiz bıraktı.

Zelaya, artan gıda fiyatlarının yol açtığı toplumsal huzursuzlukla mücadele etmek için Venezuela Devlet Başkanı Chavez’den destek aradı. Venezuela ve Küba’nın kurduğu “Amerikalılar İçin Bolivarcı İttifak”a katıldı. 2009 yılının 28 Haziran günü Anayasa değişiklikleri için Zelaya’nın yaptığı referandum planı, Yüksek Mahkeme ve Honduras ordusunun ortak müdahalesiyle engellendi.

Chavez’in selefi Maduro’nun Bolivarcı hareketi ayakta tutma çabası, 2016’da Brezilya’da Lula da Silva’nın selefi Dilma Roussef’in yolsuzluk suçlamasıyla görevden alınmasıyla yeni bir darbe aldı. Bunu Lula Da Silva’nın 2018 yılında yolsuzluğa göz yumma ve kara para aklamaktan suçlu bulunarak hapis cezasına çarptırılması izledi.

Latin Amerika ülkelerinde işler daha da karmaşık bir hal alıyor

Brezilya’da ABD ve İsrail müttefiki Bolsonaro’nun Devlet Başkanlığı'na gelmesi, Latin Amerika Baharı’nın da sonu oldu. Venezuela, bir kez daha ABD destekli bir siyasetçinin eliyle darbe girişimine maruz kalırken, sürecin son kurbanı Bolivya’nın ilk yerli kökenli Devlet Başkanı Morales oldu.

ABD ise duracak gibi görünmüyor. Meksika sınırına duvar inşa eden Trump yönetimi, göçmen akınını gerekçe göstererek Honduras-Guatemala-El Salvador üçlüsüne yaptırımlar getiriyor, Çin ile iş birliğini artıran Nikaragua’ya ekonomik baskıyı da artırıyor. Dünyanın önde gelen bakır ve bor rezervlerine sahip ülkelerinden biri olan Şili ise sonu görünmeyen bir istikrarsızlığa itilmiş durumda.

Soğuk Savaş yıllarında ABD ile SSCB arasında hesaplaşma sahası olan Latin Amerika bugün kırılgan ekonomileri, uyuşturucu kartelleri ve göç sorunuyla 20. yüzyıldaki durumuna oranla çok daha karmaşık bir problem yumağı halinde.

Kaynak, TRT Haber