★ Mekke'nin fethedilmesinin üzerinden henüz 9 yıl geçmişti. Halife Hz. Ömer'in (ra) görev verdiği komutan İyaz bin Ganem ve Halid bin Velid, 8 bin kişilik İslam ordusu ile Kuzey Mezopotamya'ya doğru ilerliyordu.
★ Ordunun içerisinde sahabelerden oluşan bin kişilik bir kuvvet bulunuyordu. Diyarbakır Kalesi önüne gelinmişti.
★ Bizans İmparatoru Heraklius yönetimindeki bölgede kuşatma beş ay sürdü. İyaz bin Ganem, Mardinkapı'yı; Said bin Zeyd, Urfa Kapı'yı; Muaz bin Cebel, Dağ Kapı'yı; Halid bin Velid, Yenikapı'yı tutmuştu.
★ Halid bin Velid, sur dibinde gizli su deliğini bulmuş ve bunu genişleterek içeri girebileceğini keşfetmişti. Şehre menfezden ilk giren Halid bin Velid oldu. Beraberinde otuz kadar sahabe daha şehre girmeyi başardı.
★ Komutan Halid'in adamlarından on kişi kilitlerini ve zincirlerini kırıp kapıyı açtı. Böylece Amid şehri yani Diyarbakır 639'da fethedilmiş oldu.
★ Fetih sırasında Peygamberimiz'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) arkadaşları olan 27 sahabe bir bölgede, 13 sahabe ise surların farklı bir yerinde şehit oldu. Yaralanan Sultan Sasa'nın da 6 ay sonra şehit olmasıyla birlikte bölgeye toplam 41 sahabe defnedildi.
★ Diyarbakır'da 30 sahabe mezarının kesin olarak yerleri biliniyor. Ancak daha sonra şehirde kalan ve soylarını devam ettirenlerle birlikte toplam 541 sahabe ve tâbiînin kabrinin bulunduğu belirtiliyor.
★ Anadolu da İslamiyetle tanışan ilk şehir Diyarbakırdır.
★ Diyarbakır'da tam ''1467'' yıldır ezan okunuyor.
★ Anadolu'nun ve Mezopotamya'nın kalbi durumunda olan Diyarbakır, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biri. Ve tarihinin 10.000 yıldan fazla olduğu düşünülüyor.
★ Hz.Halid Bin Velid'in oğlu Hz.Süleyman'ın kabri de Diyarbakır şehrindedir.
★ Kentte 6 peygamberin kabri, 3 peygamberin ise makamının bulunduğu ifade ediliyor. Sahabe kabirlerinin sayısı bakımından Mekke ve Medine'den sonra üçüncü sırada yer alır Diyarbakır.
★ Diyarbakır'ın Ergani ilçesindeki ''Çayönü'' höyüğünün milattan 8.200 yıl önceye dayandığı kesinleşmiştir. Yani günümüzden yaklaşık olarak 10.200 yıl eski !
★ Peygamber Efendimiz ve Hz.Yunus peygamber Diyarbakır için dua etmişlerdir.
★ Hz. Süleyman camii dünyada bahçesinde 27 sahabe bulunduran tek camiidir.
★ Dünyada ilk robot el Cezeri tarafından Diyarbakırda yapılmıştır.
★ Dünyada ceylan derisine elle yazılan tek tevrat Diyarbakırda bulunmaktadır.
★ Kabe nin ilk ipek örtüsü Diyarbakır da Hasanpaşa hanında dokunmuştur.
★ Diyarbakır surları yükseklik bakımından dünyada birinci, uzunluk bakımından ise Çin Seddin'den sonra ikinci sıradadır.
★ Yahudi inancına göre Kudüs ten sonra ikinci kutsal kent ''Kalne şehri'' yani Diyarbakır'dır.
★ İslam aleminin 5. Harem-i Şerifi Diyarbakır'dadır.
★ Müritleriyle birlikte Diyarbakır'a gelen İslam aleminin en büyük alimlerinden Mevlana Halit, Diyarbakır da attığı her adımın bir sahabe mezarına denk geldiğini söylemiştir.