Riyad Makaev - Analiz / doğruhaber

Rusya’da yaşayan Müslümanların tarihi oldukça eskiye dayanmakla birlikte tarih boyunca Rusya’da yaşayan Müslümanlar Rus Ortodoks Hıristiyanlarla oldukça problemler de yaşamışlardır. Dönem dönem savaşlar ve dönem dönem sürgünler yaşanmıştır. Komünizm döneminde diğer dinler gibi İslam da Rusya’da yasaklandı. Müslümanlarda kimi hicret etti, kimi komünizm rejimi altında kaldı. Komünizm dağıldıktan sonra, Müslümanlar kendilerini hızlıca toparlamaya başladılar. Orta Asya Cumhuriyetleri bağımsızlık kazandılar ve Rusya’dan ayrıldılar.

Yaklaşık bir asır komünizm rejiminde yaşayan Rus halkı ve Müslümanlar çok zulüm gördüler. Bir boşluk içinde kalan Rus halkı eski Hıristiyan Ortodoks dinine dönerken, bazıları da İslam’ı seçtiler. Bugün Rusya Hıristiyanlık, Budizm, Musevilik ve İslam’ı barındıran bir ülke haline geldi. Rusya’da sayısal olarak ikinci büyük din İslam’dır.

RUSYA’DAKİ MÜSLÜMAN NÜFUS
Rusya Federasyonu’nda Müslümanların sayısı 20 milyon olarak bilinmektedir. Bu da Rusya nüfusunun yedide birini oluşturmaktadır. Rusya nüfusu 2009 resmi sayıma göre 142 milyondur. Ancak, bu istatistik bilgilerine bazı ilaveler ve düzeltmeler getirmek daha doğru olacaktır. Aslında Müslümanların sayısı 20 milyon değildir. Bu sadece bazı liderlerin ağzından çıkan ve halk arasına yerleşen bir ifadeden ibarettir. Müslümanların tam sayısı Yeni Rusya Federasyon’da hiç sayılmamıştır ve dolayısıyla tam rakam bilinmemektedir. Müslüman nüfusun daha fazla olduğunu ve özellikle merkez hükümetin bu rakamı az gösterdiğini düşünen ve yazan araştırmacı yazarlar var.

RUSYA’DA İSLAM’IN YENİDEN DİRİLİŞİ
1991’de yeniden yapılanma, yani Rus deyimiyle “Perestroyka”dan sonra, din özgürlüğü gündeme geldi. Komünizm ideolojisi altında ezilen insanların çoğu çok özledikleri ve bir umut kapısı olarak gördükleri dinlerine sarıldılar. Rusya’da İslam başta olmak üzere din mensubu gruplar gün geçtikçe çoğalmaya başladı. “Perestroyka”dan sonra Müslümanların durumuna bir göz atarsak, Müslümanlar daha çok örgütlenmeye ve tebliğ çalışmalarına başladılar. Etnik Müslüman olan nüfusuna bir de yeni Müslüman olan nüfus katıldı. Bu nüfusun çoğu Ruslardan oluşmaktadır. Bugün hala Rusya’da etnik Rus olan insanlar din olarak İslam’ı seçiyorlar. Ve dolaysıyla Müslümanların sayısı her geçen gün artmaktadır. Ve bugüne kadar Rusya Müslümanlarının tam sayısı bilinmemekte. Bugün Rusya’da Sibirya’dan Başkırt’a, Tataristan’dan Kafkasya’ya kadar Müslüman nüfusu artmakta. Bazı siyaset bilimciler durum böyle devam ederse Rusya’da 20 sene sonra Müslüman nüfusunun daha fazla olacağına dikkat çekmekteler. Rus halkının nüfus artışı çok az ilerlerken ölüm ise çok hızlı devam etmektedir. Rus Hükümeti nüfusunu artırmak için aile desteği bile verirken, sadece Müslümanların bu destekten yararlandığını görüyoruz. Müslüman ailelerde ortalama 5 çocuk varken, Rus ailelelerde en fazla 3 çocuk olur, o da nadirdir.

RUSYA’DA İSLAMİ MEZHEBLER VE MÜSLÜMAN MİLLETLER
Rusya’nın Müslüman toplumunun özelliği heterojen ve geniş bir çeşitten oluşmaktadır. Rusya’da İslam dünyasında Ehl-i Sünnet mezhepleri olarak bilinen ( Hanefi, Şafii, Hanbeli, Maliki) mezheplerden iki büyük Hanefi ve Şafii mezhebi vardır.
1 - Hanefiler - Büyük İslam alimi Ebu Hanife ve onun öğrencileri Ebu Yusuf Yakub ibn İbrahim el-Kufi, Muhammed el-Şeybani, Ebu Huzayl Züfer, Abdullah ibn Mubarek Al-Marzavi, Hasan bin Ziyad al-Lu’lu, vb. takipçileri Rusya’ya ilk İslam’ın gelmesiyle Hanefi mezhebi ilk olarak İdil bölgesinde görünmeye başlandı. Bugün de Hanefi mezhebinin takipçileri ve pek çok insan İslam hukukçusu Ebu Hanife mezhebine tabi olarak yaşamaya devam ediyorlar. Bunlar: Tatarlar, Başkurtlar, Mordovians’ın parçası, Çuvaşlar ve diğer İdil-Ural ve Sibirya bölge halkları.

Rusya’nın Batı Avrupa bölgesi Sibirya ve Uzak Doğu Müslümanları iki lider tarafından yönetilen – “SMR” (Rusya Müftüler Konseyi, Moskova’da Ravil Gainuddin tarafından yönetilen) ve “ TSDUM” (Ufa’daki Talgat Tajuddin tarafından yönetilen, Merkez Müslümanlar Ruhani Müdürlüğü) - Hanefi mezhep bazında çalışmaktadır. Ayrıca, Rusya’nın Güney Federal bölgesinde yer alan Dağıstan’da Noğay ve Kumık Türkleri de Hanefi mezhebine tabidirler.

2 - Şafiiler - Rusya Federasyonu’nda işgal altındaki Kuzey Kafkasya’ya ilk İslam’ın gelmesiyle birlikte Şafii mezhebi yerleşmiştir. Kuzey Kafkasya’ya İslam gelmesi, hicri ikinci yüzyıla dayanmaktadır. O zamandan beri Kuzey Kafkasya’da Şafii mezhebi hakim konumdadır. Kuzey Kafkasya’da Müslüman örgütler, İmam Şafii fıkhını temel alarak çalışırlar. Bunlar: “DUMD” (Mahachkale’deki Ahmed Haci Abdulaev liderliğindeki Dağıstan Müslümanları Ruhani İdaresi) ve “KTSMSK” (Karaçay-Çerkes ve Stavropol’de İsmail Berdiyev Müftüsü başkanlığında Kuzey Kafkasya Müslümanları Koordinasyon Merkezi’dir.) Ve Kuzey Kafkasya’daki tüm Cumhuriyetlerin Dağıstan, İnguşetya, Çeçenistan, Kuzey Osetya, Kabardey-Balkar, Adigey, Karaçay-Çerkes ve Stavropol Bölgesi Müslümanları Ruhani Kuruluşları bu örgüte bağlı olarak Şafii mezhebini temel alarak çalışmaktadır.

Şii ve Vehhabi mezhebine bağlı Müslümanlar da son zamanlarda Rusya’da baş göstermeye başlamış olsa bile, toplum arasında müntesipleri pek yoktur. Bazı gençler Vahhabi yani Selefi mezhebine uyduklarını söylese de, asıl fıkıh temeli olarak yine Hanefi ve Şafii mezheplerine uymaktadırlar. Sadece görünüm olarak Selefi gözükmekteler.

Rusya laik bir devlet olduğu halde Türkiye’deki gibi anayasaya dayandırarak bir Diyanet İşleri Başkanlığı kurmuş ve dini tekelleştirmek amacıyla din işleri, merkezi hükümetin kontrolünde yürütülmektedir. Dolaysıyla Diyanet işlerinde çalışan ve görev yapan Müftüler ve Din adamları Rusya Federasyonu Anayasaya uygun bir şekilde dini anlatmak ve yorumlamak zorunda bırakılıyor. Bu durum, İslami yaşamı benimseyenlerin hedefi haline geliyor. Rusya bunlara, “terörle mücadele” olarak isimlendirerek veya “bölücü örgütler” adı altında baskı uygulamaktadır.