TARİHTE BUGÜN / DOĞRUHABER / 14 EYLÜL

786 - Abbasi halifesi Memun, doğdu. Tam adı Ebu'l-Abbas Abdullah el-Memun İbnü'r-Reşid olup 813-833 arasında Abbasi halifesidir.

Mezhep çatışmalarını sona erdirmek için çaba gösterirken bu çatışmaların daha da derinleşmesini yol açmış, sanat ve bilim çalışmalarını destekleyerek batı felsefesini ve kültürünü Arapça`ya tercüme ettirmiştir. İslam dünyasındaki Sünni-Şii ayrımına son verme kararı herkesi şaşırttığı gibi kendi konumunun da sarsılmasına yol açtı. Varis olarak kendi ailesinden biri değil, Hz. Ali'nin soyundan gelen ve kızıyla evlendirdiği İmam Ali bin Musa er-Rıza'yı seçti. Abbasilerin geleneksel siyah bayrağı yerine Şiilerin yeşil bayrağını benimsedi.

Memun, daha Merv'deyken, İslam felsefesinde akılcılığı benimseyen Mutezile öğretisinin savunucularına ilgi göstermeye başlamıştı. 833'ün başlarında ise, tüm halka Mutezileyi benimsetme kararı aldı. O sırada Bizans'a karşı düzenlediği bir sefer nedeniyle Tarsus'ta olduğundan, bu görevi Bağdat'ta bulunan Komutanı İshak bin İbrahim'e devretti. İbrahim önce kadıları, ardından da geleneksel hadis bilginlerini toplayarak onları Muntezileyi kabule zorladı. Ama, halifenin tehditlerle susturabileceğini umduğu alimleri çok geçmeden başkaldırdılar.Bu direnişin başını Hanbelilik mezhebinin kurucusu Ahmed İbn Hanbel çekiyordu. Zincire vurularak yargılanmak üzere halifeye götürülen Ahmed İbn Hanbel, Memun'un Tarsus'taki ani ölümünden (833) sonra geçici olarak serbest bırakıldı. 837'de halifeliğe gelen Mütevekkil'in yeniden geleneksel Sünni akidesini benimsemek zorunda kalması bu direnişin kararlılığıyla açıklanabilir.

786 - Abbasi halifesi El Hadi, öldü. El-Hadi veya Ebu Abdullah Musa bin Mahdi el-Hadi dördüncü Abbasiler halifesidir. Babası Mehdi öldüğünde, 785'te, Abbasi Halifesi olmuş ve iki yıl halifelik yapmıştır. Kısa halifelik döneminde idare ettiği imparatorluğun çeşitli bölgelerinde askerî mücadeleler yapılması gerekmiştir.

Hilafeti sırasında halka açık olmasıyla ün yapmıştır. Bağdad'daki sarayını kendine devlet idaresini şikayet etmek veya başka bir devlet desteği elde etmek isteyen her türlü halktan kişiler için açık tutmuştu. Bu nedenle Abbasilerin Emevilere nazaran daha açık ve progresif bir devlet idare şekli uygulama politikasına gerçek katkılar yapmıştır.

Halife olmadan Musa adıyla bilinen Hadi ile sonradan halife olacak Harun Reşid kardeştiler.

1146 - Büyük Selçuklular'ın Musul ve Halep Atabeyi ve Zengi hanedanının kurucusu İmadeddin Zengi, öldü. Selçuklu hükümdarı II. Mahmud tarafından 1127 yılında Musul, 1128 yılında Halep Atabeyliklerine atandı. Böriler'in elindeki Şam'ı birkaç defa kuşattı ama alamadı. 24 Aralık 1144'de Urfa'daki Haçlıları yenerek Urfa Kontluğu'nun varlığına son verdi. Bu zafer Haçlılara karşı Müslümanların ilk büyük başarısı olarak kabul edilir. 1146 yılında Yarankaş isimli Frenk kökenli bir köle tarafından öldürüldü. Yerine Musul'da büyük oğlu I. Seyfeddin Gazi, Halep'te ise küçük oğlu Nureddin Mahmud Zengi geçti.

İmadeddin Zengi, kendi ismiyle anılan Musul'un kuzeyinde yer alan İmadiye kentini kurmuştur.

1812 - Fransa İmparatoru Napolyon, ordularının başında büyük bir yangının sürdüğü Moskova'ya girdi.

1829 - Ruslar ile Edirne Antlaşması imzalandı. Rusya, Sultan II. Mahmut'un Navarin'de Osmanlı donanmasının yakılması ile sonuçlanan olaylardan dolayı savaş tazminatı istemesi üzerine, Osmanlı Devletine karşı savaş açtı. Sultan II. Mahmut bu arada Yeniçeri Ocağını kaldırmış, yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye isimli yeni bir askeri teşkilat kurmuştu. Teşkilatlanmasını henüz tamamlayamamış olan bu ordu Rus kuvvetleri karşısında önemli bir varlık gösteremedi. Eflak ve Boğdan'ı işgal eden Ruslar, Tuna'ya kadar indiler. Balkanları aşan Rusya, batıda Edirne, doğuda ise Erzurum'a kadar ilerledi.

Bu gelişmeler üzerine Osmanlı Devleti barış istedi. Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan sonra imzalanmış şartları en ağır antlaşmalardan biri olan Edirne Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Yunanistan Devleti'nin kurulmasını kabul etti ve elindeki birçok toprağı kaybetti.

1928: Mustafa Kemal, yeni Türk harfleriyle ilgili yurt gezisine çıktı. 14-21 Eylül tarihlerinde Amasya, Sivas, Kayseri ve Ankara'ya uğradı. Her yapılan yenilikten sonra halkı ikna etme ve olası muhalefete de gözdağı verip bastırma gezileri olan bu seyahatlerde halk ister istemez bu yenilikleri kabul etmiş veya kabul eder görünmüştür. Hilafetin kaldırılmasından sonra halkın büyük çoğunluğu için en ağır ve kabul edilemez olan yenilik, Kur`an alfabesinin kaldırılıp yerine kültürel altyapı açısından en fazla  yabancı olunan latin harflerinin getirilmesi olmuştur.

1960 - Irak,İran,Kuveyt,Suudi Arabistan ve Venezüella, petrol ülkeleri işbirliği teşkilatı olan OPEC'i kurdu. Daha sonra sırasıyla Katar, Libya, Endonezya, Abudabi, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Ekvador ve Gabon da katıldılar.  Dünya petrol üretiminin denetimini elinde tutan ve dünya petrol üretiminin yaklaşık yarısını sağlayan OPEC ülkeleri ham petrol rezervlerinin üçte ikisine ve doğal gaz rezervlerinin de üçte birine sahip bulunmaktadır. Bu sebeple dünya petrol piyasasında zaman zaman etkili olmaktadır.

1966: Eski Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel öldü. Türkiye'nin dördüncü Cumhurbaşkanı olan ve 27 Mayıs cuntasının liderliğini yapan Cemal Gürsel, 219 gün süren komadan sonra Ankara Gülhane Hastanesi'nde sabah saat 6.45'de öldü.

1970 - Filistinli gerillalar Ürdün'ün ikinci büyük şehri İrbid'i kontrolleri  altına aldılar.

1974: Türk Silahlı Kuvvetleri'ne 10.000.000 TL. bağışlayan işadamı Vehbi Koç'a madalya verildi.

1974: Sinema oyuncusu ve yönetmeni Yılmaz Güney, Adana'nın Yumurtalık ilçesi yargıcı Sefa Mutlu'yu öldürdü.

1980: 12 Eylül cuntasının haklarında tutuklama kararı çıkardığı DİSK, HAK-İŞ, TÜRK-İŞ ve MİSK yöneticilerine teslim olmaları için 15 Eylül günü saat 18.00'e dek süre tanındı.

1980: İşçi ve memur maaşlarına %70 zam yapıldığı ve tüm grevlere son verildiği açıklandı. Darbeyle işbaşına gelen askeri cuntanın memur ve işçilere yaptığı bu zam, susma payı olarak değerlendirildi.

1980 – 12 Eylül Cuntasının hakkında tutuklama emri çıkarıpta yakalanamayan Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş teslim oldu ve Uzunada'ya gönderildi.

1982 Lübnan Hıristiyan Falanjistleri lideri ve Devlet Başkanı Beşir Cemayel, bombalı saldırıda öldürüldü. Cemayel seçimden üç hafta sonra bombalı bir suikast sonucu öldürülmüştü. Bu suikast üzerine, İsrail'in desteğiyle Falanjistler bir operasyon düzenleyip Sabra ve Şatilla göçmen kamplarındaki yaklaşık 3 bin Filistinli sivile karşı Sabra ve Şatilla katliamını gerçekleştirmişlerdir.

1997 - Van'da gerilim hattına takılan askeri helikopterin düşmesi sonucu 10 asker öldü.

1998: MİT ile bağlantısı kesinleşen Alaatin Çakıcı`nın, 1981-1998 arasında 35 ayrı öldürme ve yaralama olayından dolayı poliste sicili olduğu anlaşıldı. Derin devletin, cinayetleri Çakıcı gibi mafya çeteleri liderlerine yaptırdığı öğrenildi.

1998 İstanbul'un dört ayrı bölgesinde seri orman yangınları çıktı. Yangınlarda yaklaşık 200 hektar alandaki ağaçların kül olduğu ve orman yangınları nedeniyle İstanbul'da 15 gün süreyle olağanüstü hal ilan edildiği açıklandı. Bu yangınların sabotaj olma ihtimali üzerinde duruluyor.

1999 - YÖK Rektörler Komitesi, üniversite yerleşkelerinde, açık ya da kapalı alanlarda baş örtüsünü yasaklayan ortak karar aldı. Kimlik kartındaki fotoğraf, derslikler, laboratuvarlar, sosyal tesis ve spor alanlarında da baş örtüsü yasağı konuldu. 28 Şubat`ın en etkili aktörlerinden olan YÖK başörtüsüne ve dini hassasiyetlere amansız bir savaş açmıştı.

2003: Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Aytaç Yalman'ın YÖK Başkanı Prof. Dr. Kemal Gürüz ile görüşmesi tartışmalara neden oldu. Genelkurmay Başkanlığı Genel Sekreterliği'nden yapılan açıklamada, Orgeneral Yalman'ın Genelkurmay Başkanlığı'nın bilgisi dahilinde görüşmede bulunduğu bildirdi. Bu açıklamayla TSK, hükümete gözdağı veriyor, ve devlet kurumları üzerindeki baskısını artırıp hakimiyet sağlamaya çalışıyordu.