Mehmed Zahid Kotku (ks)

İsmiyle ve cismiyle Peygamberimiz (s.a.v.)`in vârisi olmuş bir Allah dostu olan Mehmed Zâhid Kotku (rh.a.) hazretlerinin Hakk`a vuslatının üzerinden 29 büyük yıl geçti. Ancak mütevazi şahsiyetiyle, bir cami imamı olma kimliğinin yanında bir toplumu dönüştürmesiyle insanımızın zihninde hâlâ canlılığını devam ettirmektedir

Feyzullah ZEREY

Mehmed Zâhid Kotku hazretleri, İbrahim adında, Hz. Peygamber (s.a.v.) sülalesinden gelen bir zâtın oğlu olarak 1897 yılında Bursa`da doğdu. Dedeleri Kafkasya (Dağıstan)`dandır. Babası ve annesi buradan göç ederek Bursa`ya yerleşmişlerdir.

İbrahim Efendi, ilim ve irfan sahibi bir cami imamıdır. Annesi Sabire Hanım, Mehmed Zâhid Efendi üç yaşlarında iken dünyasını değiştirmiştir.

I. Cihan Harbinde asker olarak savaşır

Mehmed Zâhid Efendi, Bursa`da sanat mektibine devam ederken I. Cihan Harbi dolayısıyla 18 yaşlarında iken askere alınır. Çeşitli cephelerde hizmet verir. Hastalıkla, tehlikeyle, meşakkatle geçen üç sene sonunda İstanbul`a döner ve vazifesine burada devam eder.

İslami ders ve sohbetleri kaçırmaz

İstanbul`da çeşitli dinî toplantılara, derslere ve vaazlara katılır. 1917 senesinde bir Cuma namazını Ayasofya Camii`nde eda ettikten sonra Gümüşhaneli Dergâhı`na giderek Dağıstanlı Ömer Ziyâeddin Efendi`ye intisap eder. Ömer Ziyâeddin Efendi, Osmanlı`nın son asrında başta hadis olmak üzere İslâmî ilimleri ihyâ eden ve tasavvufî hayatı canlandıran Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî Hazretlerinin halifelerindendir.

Köy ve kasabaları dolaşarak halka Sünnet-i Seniyye`yi anlatır

Mehmed Zâhid Efendi, günden güne halini terakki ettirir. 27 yaşlarında iken hilâfetnâme almaya liyâkat kazanır. Ardından da Râmûzü`l-ehâdîs, Hizb-i Âzam, Delâilü`l-hayrât icâzetnâmelerini alır. Bayezid, Fatih, Ayasofya cami ve medreselerinde derslere devam eder. Bu arada hafızlığını da tamamlayan Mehmed Zâhid Efendi, hocasının emir ve işaretleriyle çeşitli köy ve kasabalarda güzel bir Müslüman olmanın ölçülerini ve Peygamberimiz`i sevmenin yollarını öğretmeye başlar. Bilir ki bu dînin peygamberini tanımadan ve sevmeden dînin kendisini tanımak ve güzel müslüman olmak mümkün değildir.

Yıllarca imamlık yapar

1925 yılında çıkarılan yasa ile Tekke ve Zaviyeler kapatılır. Kendisinin de müdavimi olduğu dergâhlarının kapatılmasıyla birlikte doğdukları yer olan Bursa`ya döner. Orada evlenir. Ahirete irtihal eden babasının yerine 16 sene kadar imamlık yaptıktan sonra, yedi yıl da Bursa`nın merkezinde bulunan Üftâde Camii`nde görev yapar.

İskender Paşa Camii

1958 yılından vefat zamanına kadar İskender Paşa Camii`nde görev yapar. Mehmed Zâhid Efendi, Gümüşhaneli Ahmed Ziyâeddin Efendi ile başlayan, haftanın belirli günlerinde hadis okuma geleneğini sürdürür. Pazar günleri ikindi ile akşam namazı arasındaki Râmûz sohbetlerinde cami umumiyetle tıklım tıklım dolar.

Vefatı

Mehmed Efendi, ömrünün son yıllarında rahatsızlanır. Hac mevsimi gelince Hicaz`a gider. Haccı meşakkatler içerisinde eda ettikten sonra ağır hasta olarak İstanbul`a gelir. Dönüşünden bir hafta sonra 13 Kasım 1980`de dâr-ı bekâya irtihâl eder. Cenaze namazı Süleymaniye Camii`nde kılınır ve burdaki hazireye defnedilir. Vefatı İslam aleminde büyük üzüntüye yol açar, Suudi Arabistan`da, Kabe`de, Kuveyt`te ve daha başka şehirlerde gıyabında cenaze namazı kılınıp, dualar edilir, ajanslar vefat haberini yayınlar.

Mehmed Zâhid Efendi vefat etti ama hizmetleri devam ediyor

Mehmed Zâhid Efendi, hiçbir iddia taşımadan kendisini toplumun hizmetine adamış, sakin ve azimli bir yol gösterici olmuştur. “Ölmeden önce ölenler” yani hayatta iken kendi varlığını ve benliğini Hakk`ın varlığı karşısında yok bilip kendisini toplumun hizmetine adayanlar, halkın arasında onlarla birlikte yürüyenler, gerçek bilenler olmaları yönüyle, öldükten sonra da yaşamayı hak edenlerdir.

Halk tarafından çok sevilmişti

Mehmed Zâhid Efendi, dindarlığın bütün hayatı kavrayan bir anlayış olduğunu anlatmış, dindarlık gösterilerinden hem uzak durmuş hem de bağlılarını ve sevenlerini uzak tutmaya çalışmıştır. İmanın bir rüknü kabul ettiği sevgiyi öğretmiş; sevmiş ve dünyada her kula nasip olmayacak derecede sevilmiştir.

Güleryüzlü ve  mütevazi biriydi

Uzun süre etrafında kalan talebeleri ve sevenleri tarafından ifade edilen en önemli nokta, onun güleryüzlülüğüdür. Nur yüzü, mütebessim çehresiyle herkesi dinler, herkese dua eder, tanıdığına tanımadığına selam verir, gönül alır, tepeden bakmaz, tevazu göstererek çevresindekilere bir kardeş, bir arkadaş intibaını verir.

Dostlarını unutmazdı

Mehmed Zâhid Efendi, serâpâ bir vefa timsalidir. Yıllarca kendisine gelmeyen bir dost veya ihvanını bile ziyaret eder, dualarını eksik etmez. Hafızası çok kuvvetlidir. Gördüğü bir kimseyi, duyduğu bir ismi bir daha kolay kolay unutmaz.

 Dost ve arkadaşlarına karşı vazifelerinde kusur etmez, ziyaret eder, arar-sorar, yardımlarını esirgemez. Çok cömerttir. Verdiği zaman şaşılacak derecede verir. Kapısı herkese sonuna kadar açık olur, sofrası misafirsiz kalmaz.

Sohbetlerini dinleyenler bir daha gelip dinlemek isterlerdi

Nerede olursa olsun kısa bir süre içinde etrafında hemen bir sohbet halkası oluşmuştur.

Sohbetleri esnasında derin ve ince mânalar bulur, bazen bir âyet ve bir hadis üzerinde aylarca konuşur. Sohbetlerinde İslâm`ın esaslarının öğrenilmesinden ve yaşanır hale getirilmesinden söz eder. İslâm`ın hayata geçirilmesi için gerekli tutum ve davranışları basit formüller halinde verir. Söylediği her şeyi öncelikle kendisi uygular, yaşantısıyla, haliyle örnek olur. İki kişiyle de konuşsa, kalabalık bir topluluğa da hitap etse sohbetlerinde aynı samimi ve sâfiyâne üslûbu kullanır, sonunda herkes kendi adına alması gereken dersi alır.

Müslümanca yaşamı ısrarla vurguladı

Zâhid Efendi (r.aleyh), müslümanca yemek, müslümanca giyinmek, müslümanca oturmak ve konuşmak, vakti tasarruf etmek, boş şeylerle meşgul olmamak, müslüman bir çevre oluşturmak, hizmet için idareye talip olmak gibi İslâm`ın fert ve toplum bazında kuşatıcı olmasını sağlayacak bütün davranışları ısrarla vurgulamıştır.

Yayınlanmış eserleri

Mehmed Zâhid Efendi, zamanının insanına onun anlayacağı bir dille ulaşmak için birçok eser kaleme almıştır. Âdetâ konuşur gibi yazılmış olan ve çoğu vefatından sonra yayınlanan; Tasavvufî Ahlâk, Cennet Yolları, Nefsin Terbiyesi, Ehl-i Sünnet Akâidi, Hadislerle Nasihatlar, Mü`minlere Vaazlar gibi eserleriyle günümüzde hâlâ irşada devam etmektedir.

Halefi Prof. Dr. Esad Coşan (k.s.)

Mehmed Zâhid Efendi vefatından sonra onun tavsiyesi üzerine irşad görevine Prof.Dr. Esad Coşan Hazretleri başlar. Aynı zamanda Mehmed Zâhid Efendi`nin damadı olan Esad Coşan Hazretleri kendisinden önceki selefleri gibi hadis derslerine devam etti. Çeşitli hayır kuruluşlarına öncülük yaptı. Kendisinin uhdesine verilen hizmet emanetini Avusturalya`da müphem bir trafik kazasından vefatına kadar sürdürdü. Yüce Allah her ikisine de rahmet etsin. Bundan sonra cemaatı irşad görevi M. Nurettin Coşan sürdürüyor.

(Katkılarından dolayı Dr. Nevzat Yılmaz`a teşekkürlerimizi sunuyoruz)

Mehmed Zâhid Kotku hazretlerinin sözlerinden bir demet:

“İnsanın canının istediği her şeyi yemesi ve giymesi israftan sayılmıştır.”

“Kâinatta her şey insana hizmet ediyor. İnsanın da insana hizmet etmesi lazımdır.”

“Sünnet sadece abdest almadaki, namaz kılmadaki, yemek yemedeki sünnetlerden ibaret değildir, bütün hayatımızı kuşatır. Oturuşta, kalkışta, eve giriş-çıkışta, giyimimizde. Kısaca her türlü işimizde sünnet üzere olmak zorundayız.”

“Bizim yolumuzda hizmet asıldır. Yolumuz hizmet için kurulmuştur. Ne zaman ki hizmete ihtiyaç vardır, orada zikir ve murakabe sonraya bırakılır.”

“Ey muhterem kardeşim! Biz herkese hüsn-ü zan eder (güzel bir gözle bakarız), kimsenin aleyhinde bulunmayı sevmeyiz. Rahmetli babamdan aldığım ders şudur ki, "Oğlum! Herkes iyi, ben yaman; `Herkes buğday ben saman` de ve öylece kabul et" nasihatinde bulunur, böylece de kibir, gurur, ucub ve kendimizi beğenmekten bizleri korumuş olurdu.”