Diyarbakır Surlarının çevresinde yer alan tarihi mezarların 1932 yılında çevreyi kirlettiği gerekçesiyle yıkıldığı belirten Araştırmacı-Yazar Mehmet Ali Abakay, kentin tarihini ve kültürünü inceleyecekler için önemli belge niteliğinde olan kaynaklara ulaşılma imkânın yok edilmesinin akıl dışı olarak niteledi.

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Ali Abakay, Dağkapı meydanından (Şeyh Said Meydanı) Büyükşehir belediyesinin olduğu kısma kadar olan yerler ile şu anda bulunan vilayet bölgesinde ve Urfakapı’nın girişinde geçmişte mezarlıkların olduğunu belirterek, bu mezarlıkların akıl dışı sebeplerle ortadan kaldırıldığını söyledi.

“Mezar taşları kanalizasyon yapımında kullanıldı”

Dönemin belediye başkanı Kamil Tayşi döneminde yıktırılan mezarların taşlarının toplanıp kanalizasyon yapımında kullanıldığına dikkat çeken Abakay, “Dönemin valileri, paşaları, âlimleri, fikir ve sanat adamlarının kabirleri ortadan kaldırıldı. Mezar taşları kanalizasyon yapımında kullanıldı. 1930 yılından sonra mezar ve kümpetler kentin sur dışına yayılması için tamamen yıktırıldı. Mezar taşları Kamil Tayşı’nın belediye başkanlığı sırasında yapılmakta olan Yenişehir altyapısında kullanıldı. Böylece Diyarbakır’ın tarih, kültür ve sanatını inceleyecekler için önemli belge niteliğinde olan kaynaklara ulaşılma imkânı da yok oldu.” dedi.

Son dönemde Yenişehir ilçesinde alt yapı çalışmaları sırasında yapılan kazılarda mezar taşlarının kanalizasyon yapımında kullanıldığının ortaya çıktığını açıklayan Abakay, “Geriye dönüş olmasa da bunun bilinmesi gerekiyor. Surlar da yıkılmak istendi, bir kısmı da yıkılmıştır. Sonradan gösterilen tepki üzerine vazgeçilmiştir.” şeklinde konuştu.

“Bazı türbeleri yıkmaya çalıştılar, kepçe defalarca kırılınca vazgeçtiler”

Konuyla ilgili konuşan Diyarbakır’ın kısmen de olsa tarihine tanıklık eden yaşlılarından Ali İpek (82), “Dağkapı’da daha önceden mezarlıkların olduğu doğrudur. Orada hep eskiler yatardı. Şeyh Said’in de oralarda yattığı söylenir. Daha sonra bu mezarlıklar yıkıldı.” dedi.

Mehdi Oktay (83) ise “Büyük âlimler, büyük zatlar orada yatarmış. Buralarda mezarlıklar vardı ama şimdi hiç birini görmüyoruz, yıkmışlar. Bazı türbeleri de yıkmaya çalıştılar ama yıkamadılar. Kepçe defalarca kırılınca, vazgeçtiler.” diye konuştu. (M. Sıddık Bilge, Emrah Deniz – İLKHA)