TARİHTE BUGÜN / DOĞRUHABER / İSTANBUL / 14 KASIM

1526  Kanuni Sultan Süleyman, Orta Avrupa seferinden İstanbul'a döndü. Saltanat yıllarının büyük çoğunluğunu seferde geçiren Kanuni, son seferi olan, Zigetvar muharebesinin sonlanmasından bir gün önce vefat etmiştir. 

1900  Karl Land Steiner, 3 ayrı kan grubunu belirledi. Kan grubu, insan kanındaki antikorlara bakılarak, kanın özelliğini belirtmek için oluşturulmuş sınıflandırma sistemidir. A, B, AB ve 0 türleri mevcuttur. Bundan bağımsız olarak, Rh değeri + veya - değerinde olabilir. Bu iki sistemin kombinasyonundan 8'li kan grubu tablosu oluşmuştur.

Kan grubunu belirleyen A ve B genleri, kanımızda bulunan alyuvarların çeperinde A ve B tipi proteinlerden hangisinin yer alacağını belirlerler. Kan grubunuz A ise alyuvarlarınızın çeperinde yalnızca A tipi protein, B ise yalnızca B tipi protein, AB ise her ikisinden de, 0 ise alyuvarlarınızın çeperinde her ikisi de yoktur demektir. Alyuvar çeperinde bulunan ve kan grubunuzun belirlenmesinde rol oynayan bu proteinlere aglütinojen denir. Ancak kanda, kendinizinkinden farklı bir kan grubuna ait alyuvar hücrelerinin vücudunuza girmemesini sağlayarak sizi koruyan aglütinin adlı antikor lar bulunur. Protein yapısında olan aglütininler de tıpkı aglütinojenler gibi A ve B tipinde olurlar. Kan transfüzyonlarının, kan grupları hakkında hiçbir bilgi olmadığı halde önceleri başarıyla sürdürülmesi dikkat çekicidir. Landois 1875`de köpek kanının başka bir cinsin kanı ile karıştırıldığında 2 dk. içerisinde hemen daima lizise (hücre parçalanması) neden olduğunu bildirmiştir. Bu çalışmadan haberdar olan Karl Landsteiner 22 kişide yaptığı çalışmada eritrosit ve serum arasındaki reaksiyonları tarif ederek 1901`de sonuçlarını yayınlamıştır.

1908    Einstein, Kuantum teorisinin sunumunu yaptı. Bu teorinin gelişmesiyle fizik dalında devrim sayılan Kuantum Fiziği ortaya çıkmıştır. Kuantum mekaniği; nicem mekaniği veya dalga mekaniği adlarıyla da anılır. İngilizce'de quantum ("ne kadar") olarak kullanılan terim, kuramın belirli fiziksel nicelikler için kullandığı kesikli birimlere gönderme yapar. Kuantum mekaniğinin temelleri 20. yüzyılın ilk yarısında fizikçi birçok bilim adamlarınca atılmıştır. Belirsizlik ilkesi, anti madde, Planck sabiti, kara cisim ışınımı, dalga kuramı, alan teorileri gibi kavram ve kuramlar bu alanda geliştirilmiş ve klasik fiziğin sarsılmasına ve değiştirilmesine sebep olmuştur.

1918 - Çekoslovakya'da cumhuriyet ilan edildi. Çekoslovakya, Slovakya ve Çek Cumhuriyeti'nin ayrılmadan önceki ismi olup Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda yenilmesinden sonra bugünkü Çek ve Slovakya topraklarında kurulmuştur. Dağılmadan önceki başkenti Prag'dır. Ancak II. Dünya Savaşı'ndan önce Münih Antlaşması ile Nazi Almanyası tarafından işgal edilmiştir. Savaş sonrasında 1945-1990 arası Doğu Bloğu'na katılmış, daha sonra SSCB dağılınca, 1 Ocak 1993'te Çekya ve Slovakya olarak ikiye ayrılmıştır. Çekoslovakya'nın tüm hakları Çek Cumhuriyeti'ne geçmiştir. Çekoslovakya'nın yaşadığı bölünme; dünyada hiçbir sorun yaşanmadan ve tek bir kurşun atılmadan ortaya çıkan tek hükümranlık bölünmesidir. Bu modele Çekoslovakya tipi bölünme modeli denmektedir.

1922 - BBC İngiltere'de radyo yayınlarına başladı.

1925 Sivas'ta halk zorla dayatılan şapka kanununa karşı isyan başlattı, duvarlara yazılar asıp yürüyüş yaptılar. İmamzade Mehmet Necati Hoca başta olmak üzere birçok kişi bu nedenle idam edildi. 

1969 Muammer Kaddafi Libya'daki bütün yabancı bankaları kamulaştırdı. Muammer Muhammad Abu Minyar el-Kaddafi 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, batı karşıtı bir diktatörlük kurmuştur. 1970'den 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürütmüş olan Muammer Kaddafi, 1979-2011 yılları arasında Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetmiştir. Her ne kadar dünya kamuoyu tarafından bir diktatör olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmekte ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söylemekteydi. 2011 Libya İç Savaşı sonucunda rejimi devrildi ve Kaddafi de linç edilerek öldürüldü. 

1972 İsmet İnönü, Cumhuriyet Halk Partisi'nden ve milletvekilliğinden istifa etti. Parti politikası için Ecevit'le yoğun bir mücadeleye giren İnönü, Mayıs 1972'de toplanan V. Olağanüstü Kurultay'da, politikasının partisince onaylanmaması durumunda istifa edeceğini açıkladı. Kurultayda parti meclisi kendisini diskalifiye edip Ecevit'in yanında yer alınca da 8 Mayıs 1972'de CHP genel başkanlığından ayrıldı. Türk siyasal yaşamında parti içi mücadele sonucunda değişen ilk genel başkan olan İnönü Kasım 1972'de CHP üyeliğinden ve milletvekilliğinden de istifa etti. 89 yaşına gelmesine ve her makamda görev almasına rağmen yine de doyuma erişemeyen İnönü, başvurusu üzerine tabii senatör olarak Cumhuriyet Senatosu'nda görev aldı. 

1991    Anadoluhisarı açıklarında koyun yüklü bir yabancı gemi başka bir yabancı bandıralı gemiyle çarpıştı; 2 gemici kayboldu, 22 bin koyun boğuldu.

1993    Naim Süleymanoğlu, Melbourne'deki Halter Şampiyonası'nda 3 altın madalya kazandı.  Bulgaristan vatandaşı iken Türk azınlığa yapılan zulümler sırasında Cumhurbaşkanı Özal`ın uçağı ile kaçıp Türkiye`ye gelen Naim Süleymanoğlu, halter dalında kırdığı dünya rekorları ile uzun süre gündemde kalmıştı.

2005    Esenboğa Havalimanı iç hatlar terminali tamamen yandı. Ankara Esenboğa Havalimanı iç hatlar terminalinin mutfağında geceyarısı yangın çıktı. Terminal yangın sonrası kullanılamaz hale geldi.