TARİHTE BUGÜN/DOĞRUHABER/ 28 Temmuz

450: İstanbul (Konstantinopolis)'un surlarını yaptıran Doğu Roma İmparatoru II. Theodosius öldü. 408 – 450 yılları arasında Doğu Roma'nın imparatoruydu. Daha ziyade hükümdarlığı sırasında İstanbul`da yaptırdığı 6 kilometre uzunluğundaki Theodosius surları ile yine kendi adını taşıyan Theodosius kanunları ile tanınır. Döneminin bir diğer önemli olayı da 431 yılında topladığı İkinci Efes Konsili idi. Ayrıca Konstantinopolis'de bir üniversite kurmuştur. İmparatorluğu döneminde en önemli eserlerden biri de 2. Ayasofya yapımı sayılabilir. I. Theodosius, 15 yaşına eriştiği zaman, yaklaşık 416 yılında, yetişkin olduğu kabul edilip devlet idaresi bir taht naibi olmadan kendine verilmiştir. Theodosius, 450 yılında Konstantinopolis civarında Lycys çayını geçerken atından düşmüş ve ölmüştür.

1295: Marco Polo Venedik'e döndü. İtalyan gezgin Marco Polo Venedikli bir tüccarın oğludur. Bazı kaynaklar Marco Polo'nun aslında Macar olduğunu ve Dalmaçya'nın Korcula adasında doğduğunu bu ada o zaman Venedik protektorası olduğu için Venedikli ve İtalyan bilindiğini söyler. Çocukluğunda, Karadeniz ve Akdeniz'deki ticaret merkezlerine uğrayan babasıyla yolculuklar yaptı. 1271`de Papa IX. Gregorius, babası ile amcasını Kubilay Han'a mektup göndermekle görevlendirdi. Marco Polo, onlarla birlikte Hanbalık'a (Pekin) gitti. Anadolu'yu, Mezopotamya'yı, İran'ı, Türkistan'ı, Pamir Dağları'nı, Gobi Çölü'nü ve Çin'i dolaştı. 2,5 yıl kadar süren bu yolculuklarından sonra Kubilay Han'ın verdiği görevle 17 yıl doğu ülkelerini dolaştı. Tarih, etnografya ve coğrafya incelemeleri yaptı.

1808: Osmanlı Padişahı III. Selim, İstanbul'da IV. Mustafa'nın emriyle boğularak öldürüldü. II. Mahmut tahta çıkarıldı. Saray içinde ve çevresinde dönen entrikaların doruğa çıktığı ve Yeniçerilerin yönetimin işine karışmakla yetinmeyip padişahları öldürmelere varan bir bozukluk içine girdiği bu dönemde II. Mahmut tahta çıkmış ve b kötü gidişatı durdurmak için arayış içine girmiştir. Çözümü batı tarzı yenilikler yapmada arayan II. Mahmut çöküşü durduramamıştır.

1821: Arjantinli General Jose de San Martin, Lima'ya girerek Peru'nun İspanya'dan bağımsızlığını ilan etti.

1914: Avusturya, Sırbistan'a resmen savaş ilân etti; I. Dünya Savaşı başladı. I. Dünya Savaşı, 20. yüzyılda dünya çapında yapılan iki savaştan birincisi olup dünya milletlerinin çoğunun yer aldığı 1914'ten 1918'e kadar süren küresel bir askeri çatışmadır. 28 Temmuz1914 tarihinde Avrupa'da başlamış ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalardaki sömürgelere de yayılması nedeniyle Dünya Savaşı ve Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Dört yıl süren savaş, 1918 yılında sona ermiştir. I. Dünya Savaşı, Avrupa'da dört merkezi devlete karşı, Avrupa ve diğer kıtalarda bulunan yirmi beş devletin bulunduğu, o tarihe kadar görülmemiş ilk dünya savaşıdır. I. Dünya Savaşı Avrupa'da İttifak Devletleri diye adlandırılan Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan Krallığı ile İtilaf Devletleri diye adlandırılan Britanya İmparatorluğu, Fransa ve Rusya İmparatorluğu önderliğindeki Sırbistan, Karadağ ve Belçika devletleri arasında gerçekleşmiştir. Savaşa sonradan İtilaf Devletleri tarafında İtalya, ABD, Japonya, Yunanistan, Portekiz ve Romanya da katılmıştır. Bu savaş sonunda 10 milyon dolayında asker ölmüş bir o kadarı da kaybolmuştur. Yaralı asker sayısı da 30 milyon olarak belirtilmektedir. Bunların dışında ölen sivillerin tam sayısı belirlenememiştir. Bu yıkıcı savaşın sonunda dünya düzeni Avrupa menşeli Batılı devletlerin eline geçmiştir. Savaşı İtilaf Devletleri kazandı. Alman, Rus, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları sona erdi; Avrupa'da ve Orta Doğu'da yeni devletler kuruldu; Alman sömürgeleri ve Osmanlı bölgeleri ele geçirildi. Avrupa'da, Orta Doğu'da ve Asya'da ülke sınırları değişti. Milletler Cemiyeti kuruldu. Savaşın sonunda yapılan antlaşmaların getirdiği olumsuzluklar ve yeni siyasal akımlar II. Dünya Savaşı'na zemin hazırladı.

1921: Kütahya'da toplanan Yunan Savaş Meclisi, Ankara üzerine yürüme kararı aldı.

1929: Savaş esirlerine ilişkin Cenevre Konvansiyonu, 48 ülke tarafından imzalandı: Harp esirlerine insanca muamele etmek, aile haklarına ye şerefine, fertlerin hayatına, hususî mülkiyete, dinî kanaatlere hürmet eylemek, yağma yapmamak, şahsî suçlar dolayısıyla ahaliye müşterek cezalar tatbik etmemek. Bu sözleşmelerin varlığının hiçbir şeyi değiştirmediğinin II. Dünya Savaşı`ndan sonra anlaşılması üzerine yeni arayışlar ve ek tedbirler getirilmiştir. Ama savaş hukukuna sözde büyük devletlerin şu ana kadar riayet etmemiş olmaları bu kuralların aslında sadece güçsüz ve zayıf dünya toplumlarının kontrolde tutulması amacıyla konulduğunu göstermekteydi.

1943: II. Dünya Savaşı: İngiliz hava kuvvetlerinin Hamburg'u bombalaması sonucu çıkan yangınlarda 42.000 Alman sivil öldü. Hamburg harabeye döndü.

1945: Bir B-25 Mitchell bombardıman uçağı New York'ta Empire State Binasının 78. katına çarptı ve 24 kişi öldü.

1950: Türk Barışseverler Cemiyeti'nin Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesini protesto amacıyla bildiri dağıtmasına izin verilmedi, bildiriler toplatıldı.

1965: Vietnam Savaşı: ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, Güney Vietnam'daki Amerikan güçlerinin sayısının 75.000 den 125.000 e çıkarılmasını istedi. Amerika, Vietnam'a 50 bin asker daha gönderdi. Bu durum ABD`nin Vietnam`da yapacağı kıyımın da habercisiydi aslında. Vietnam Savaşı ya da İkinci Çin Hindi Savaşı, Doğu Bloğu ülkeleri olan Kuzey Vietnam, Çin Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği ile ABD destekçisi olan antikomünist Güney Vietnam ve başta ABD arasında yaşanan savaştır. Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD birlikleri 1963 yılından 1973 yılına kadar savaşa dâhil olmuş ve 60.000 kadar askeri ölmüştür. Vietnam 1,5 milyon yurttaşını ve zehirlenerek kullanılamaz hale gelen topraklarının üçte birini yitirmesine rağmen savaştan galip çıktı. Amerikalılar ise bölgede 58 bin ölü bırakırken, savaş sonrası Vietnam'dan ülkelerine dönen askerlerin önemli bir kısmı da intihar ederek yaşamlarına düşman kurşunlarıyla değil de kendi elleri ile son verdiler. Amerika ayrıca savaş boyunca, yarısına yakınının Vietnam uçaksavarları tarafından düşürüldüğü 2196 hava aracını da yitirdi. Böylece, ABD'nin Vietnam'ı bölme planı suya düşerken, Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam 1975 yılında birleştiler.

1976: Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tangşan bölgesinde meydana gelen 8,2 şiddetindeki depremde 242.769 kişi öldü, 164.851 kişi yaralandı.

1978: IMF, Türkiye'ye acı reçetesini açıkladı: Memur kadrosu dondurulsun, maaşlar artırılmasın, benzine zam yapılsın, KİT açıkları kapatılsın. İMF Türkiye ile masaya her oturduğunda hep aynı şarkıyı söylemek istiyordu ama bu şarkıyı çalacak müzisyenleri bir türlü bulamıyordu.

1993: 27 Mayıs darbesinin önde gelen planlayıcılarından, emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu, tüm darbe suçlularında olduğu gibi işlediği Anayasal suçun hesabını vermeden öldü. Madanoğlu, İzmir`de bulunan Cemal Gürsel'in Ankara'ya getirilmesine kadar, Millî Birlik Komitesi'nin fiilen başkanlığını yaptı. 26 Mayıs 1960 gecesi, Tümgeneral rütbesi ile cuntanın gerçek lideri olarak 27 Mayıs Darbesi'ni yönetti. Cemal Gürsel ile kendisi arasında oluşan görüş ayrılığı yüzünden sıkıyönetim komutanlığından çekilmesi istenmesi sonucu 6 Haziran 1961 de Komite üyeliği ile birlikte, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı vazifelerinden Korgeneral rütbesindeyken istifa ederek emekli oldu. 22 Şubat 1962 ayaklanması, 20 Mayıs 1963 ayaklanması ve 9 Mart 1971 darbe teşebbüsüne katılmakla suçlandı. 1966'da Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından kontenjan senatörü olarak atandı. Siyasi ortamın gerildiği bir dönemde 9 Mart 1971 Milli Demokratik Devrim darbesi beklentilerinin odağı haline geldi. Ancak 12 Mart 1971 Muhtırası sonrasında oluşan ortamda tutuklandı, Ankara ve İstanbul savcılıklarının yetkisizlik kararıyla serbest kaldı.

1996: İran Silahlı Kuvvetleri, 2.000 askerle Irak Kürdistanı Bölgesi`ne girerek, bölgede faaliyet gösteren İran Kürdistan Demokrat Partisi`ne karşı sınır ötesi operasyon başlattı.

1996: Kumarhaneciler kralı olarak tanınan, Emperyal Gazinolarının sahibi Ömer Lütfi Topal, İstanbul`da arabasıyla evine giderken açılan çapraz ateş sonucu öldürüldü.

2000: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kapatılan RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın, hakkındaki hapis cezasının durdurulması için yaptığı başvuruyu reddetti.

2005: Umut Operasyonu'na ilişkin davada, Ferhan Özmen ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezasına çarptırıldı. Davada, 2 sanık 6'şar yıl 3'er ay, 4 sanık 3'er yıl 1'er ay, 1 sanık da 3 yıl 9 ay hapis cezasına mahkûm edildi. Şaibelerle dolu Uğur Mumcu cinayetinin de günah keçileri İslami kesimler seçilmişti. Oysa birçok uzman bu cinayetin arkasında derin devlet ve uluslararası bağlantıların olduğunu belirtiyorlardı.

2008: Türkiye'de iktidar partisi AK Parti'ye kapatma istemi ile açılan dava görüşülmeye başlandı. Halkın oylarıyla gelen iktidarları düşürmenin tek yolu parti kapatma olan Türkiye`de bu defa belki de alınan tedbirlerin sayesinde halktan büyük teveccüh görmüş bir parti burun farkıyla kapatılmaktan kurtulacaktı. Derin güçler cephesinde ise bu durum kıyametin alameti olarak algılanacaktı.