■ Riyad Makaev / Doğruhaber/Analiz

Geçen hafta Orta Asya Cumhuriyetlerinden Türkmenistan`ı kaleme almıştık. Bu hafta yine Orta Asya devletlerinden birini ele alacağız. Özbekistan, resmi adıyla “Özbekistan Cumhuriyeti.” Orta Asya`da, Sovyetler Birliği`nden bağımsızlığını kazanmış Türk lehçelerinden Özbekçe dilini konuşan bir devlet. Ancak Türkçe bilen biri Özbekçe pek anlamaz. Nedeni asırlarca dil üzerinde yapılan dil inkılapları.  Özbekistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup TÜRKSOY`un üyesidir. Özbekistan`ın denize kıyısı yok ve ülkenin komşuları kuzeyde ve batıda Kazakistan, doğuda Kırgızistan ve Tacikistan ile güneyde Afganistan ve Türkmenistan`dır. Özbekistan`ın tarihi çok eskiye dayanır. Bu yazımızda eski tarihini anlatmak yerine bugünkü Özbekistan`ı anlatmaya çalışacağız.

BUHARA`NIN İSLÂM ÂLEMİNDEKİ YERİ, MEDİNE VE BAĞDAT GİBİDİR

Özbekistan denince Taşkent, Buhara, Semerkant, Hive, Namangan  gibi şehirler aklımıza gelir. İslam tarihinde çok önemli yeri alan bu şehirler gerçekten görülmeye değer. Örneğin Buhara şehri, arkeolojik bulgular şehrin tarihinin en az 2500 yıl civarında olduğunu göstermiştir. İslam`da Kur`an`dan sonraki en önemli hadis kaynaklarından sayılan Sahih-i Buhari`nin müellifi İmam Buhari işte Özbekistan`da bulunan bu şehirdendir. Müslümanlar Buhara`ya kıymetli ve değerli anlamına gelen “Fahire” derler ve doğunun “Kubbetü`l-İslâm”ı olarak kabul ederler. Buhara`nın İslâm âlemindeki yeri, Medine ve Bağdat gibidir. Şehir ve etrafı, burada yetişen âlim ve fakihlerinin nuruyla aydınlanmış, en nadide yüce şahsiyetlerle süslenmiştir.

ÖZBEKLER ORTA ASYA`NIN EN DİNDAR HALKIDIR

Özbekistan gezilecek bir ülkedir. İslam kültürünü, İslam sanat tarihini  ve İslam mimarisini en yoğun olarak görebileceğiniz bir yeridir. Özbek Müslümanlar ateist bir rejime sahip olan Sovyetler döneminde bile gizli bir şekilde yeraltı camilerini bulundururlardı ve gizli Kur`an medreselerinde çocuklarına Kur`an öğretirlerdi. Orta Asya`nın en dindar ve ayrıca en çok Komünizme karşı direnen yerdir. Daha seksenlerde İslami hareketler Özbekistan`da baş göstermeye başlamıştı. Perestroyka döneminde camilere izin çıkınca Özbek camileri dolup taşmıştı. Ancak, Sovyetler dağıldıktan sonra bağımsızlığına kavuşan, Sovyetlerin kırmızı bayrağından yeşil İslam bayrağına geçtiğini sanan Özbek Müslümanlar yine adı İslam olan ve soyadı Kerim olan bir Özbek liderin acımasızca Müslümanlara zulüm etmeye başladığı bir ülkede buldular kendilerini.

KERİMOV`UN İSLAMİ HAREKETLERE KARŞI UYGULAMALARI ÇEVRE ÜLKELERCE ÖRNEK ALINIYOR

Genel olarak İslam dünyasında yaşanan huzursuzluklar çerçevesinde Özbekistan`a bakarsak bu ülke sessiz bir şekilde gelişen huzur adası gibi görünür. Orta Asya`nın en kalabalık nüfusa sahip olan ve Orta Asya`nın en radikal Müslümanların yaşadığı Özbekistan`da ayaklanmalar veya devrimler ve isyanlar gibi haberler hiç gündeme gelmez. Bunun sebebi ise Özbekistan`ın lideri İslam Kerimov`dur. Kerimov ilk baştan beri Müslümanlara yönelik çok acımasız davranmaya başladı. İslami hareketlere karşı açmış olduğu savaşın metotları diğer komşu devletler bile örnek alarak uygulamaya başladılar. Özbekistan`ın gizli servisi Müslümanlara yönelik son derece sert bir tutum takındı ve İslami hareketlere ve örgütlere mensup Müslümanları topluca gözaltına alarak “terör” örgütleri adı altında cezaevlerine gönderiyor. Özbekistan`ın en büyük “Özbekistan İslam Hareketi” ve “Hizb-ut Tahrir” örgütleri Özbekistan`da ve komşu ülkelerde, Rusya`da ve hatta ABD`de bile bir terör örgütü olarak kabul ediliyor. Dünyada dini yaşantısından dolayı Müslümanları yargısız cezaevine gönderen ülkenin lideri İslam Kerimov ise kendini Müslüman ve gerçek İslam`ı koruyan biri olarak niteliyor. 2007 yılında İslam Konferansı Teşkilatı Özbekistan`ı İslam kültürünün merkezi olarak ilan etmişti. Kerimov bunu fırsat bilip eski camileri restorasyon çalışmaları ve yeni camilerin inşası için İslam ülkelerinden yarım milyar dolar para aldı. Hızlı bir şekilde inşa edilen yeni camiler ve restorasyondan geçirilen eski camiler bugün yine eski haline dönmüş durumunda.

İSLAM KERİMOV NEDEN İSLAMİ HAREKETLERDEN KORKUYOR?           

Özbekistan ekonomisi pamuk, altın, uranyum ve doğalgaz dahil olmak üzere ağırlıklı olarak meta üretimine dayanır. Özbekistan Cumhuriyeti AGİT, BM ve diğer uluslararası kuruluşlara üyedir. Özbekistan`da sadece Devlet Televizyon Radyo Şirketi televizyon ve radyo yayını yapar. Özbekistan`ın İnsan Hakları ve bireysel özgürlükler konusunda iç politikaları bazı uluslararası kuruluşlar tarafından ağır bir biçimde eleştirilmektedir. Ülke halkı tüm bu yeraltı zenginliğine rağmen fakir. Aylık ortalama maaşları 200 ABD dolarını geçmez. Ticaret genel anlamda İslam Kerimov`un kızlarının elinde. Yani Özbekistan üç oligark`ın elinde diyebiliriz, biri İslam Kerimov diğerleri onun kızları. Müslüman yaşantısına sahip insanlara karşı son derece sert bir tutum sergileyen İslam Kerimov`un Müslümanlara yönelik sert davranmasının sebebine gelince; İslami hareketler ve örgütler, İslam Kerimov`un diktatörlüğünün altında zar-zor geçinen halkı örgütleyip onun kızlarının sahip olduğu saltanata karşı halkı ayaklandırabilir güçte olmasından kaynaklanıyor. Dolayısıyla İslami Hareketlerin liderleri ya infaz edilmiş veya ömür boyu hapislerde. Ülkedeki adaletsizliği gören halk, İslam Kerimov`un zulmünden korksa da İslami Hareketlerin liderlerini gönüllerinde destekliyor. Taşkent`te hayat bir şekilde yuvarlana yuvarlana devam ederken başkentten uzak yerlerde insanlar çok zor geçiniyorlar. Orta Asya cumhuriyetlerinden en çok polis bulunduran ülke olan Özbekistan`da her on kişiden biri gizli servis ile bağlantılı olduğu sanılıyor. Özbekistan 30 milyon nüfusa sahip. Ancak en çok Müslümanların göç ettiği Orta Asya Cumhuriyetlerindendir. 

Özbekistan`da beş vakit namazı camide kılmak çok tehlikeli. Özbekistan gizli servisi hemen bu kişiyi gözaltına alır ve yargısız cezaevine gönderebilir. Müslümanlar Sovyetler döneminde görmediği zulmü bugün İslam Kerimov ve kızlarından görüyor. Ancak zalimin zulmü varsa mazlumun da Allah`ı var. İslam Kerimov kendi sonunu kendisi hazırlıyor. Özbek halkının da bir yere kadar sabrı var. Zalimler için yaşasın Cehennem!