İSTANBUL - Padişahların kendi mülkü ile inşa ettikleri camilerin ilki olan Fatih Cami görünümüyle görenleri kendine hayran bırakıyor.

Fatih Sultan Mehmet’in isteği üzerine 1470 yılında yapılan Fatih Camii, 30 Ocak 1932'de ilk Türkçe ezanın okunduğu camidir. Ayrıca içerisinde birçok önemli kişilerin türbesini barındıran Fatih Camii ilk selatin cami olma özelliği taşıyor.

İlk selatin Camii
Selatin camileri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde sultanların yaptırdıkları camilere verilen addır. Saray geleneğinde selatin camilerinin yaptırılabilmesi için birtakım koşullar vardır. Öncelikle bir padişahın selatin camisi yaptırması için önemli bir askerî zafer kazanması ve bu zaferle birlikte önemli bir savaş ganimeti ele geçirmesi gerekirdi. Selatin camilerinin yapımına devlet kasasından takviye olmaz, yalnızca padişahın kişisel serveti kullanılırdı. Selimiye Cami hariç bütün Selatin camiler İstanbul'da bulunuyor ve Fatih Camii bu camiler arasında ilk cami olma özelliği taşıyor.

İlk üniversitenin içinde inşa ediliyor
Mimarı Sinaüddin Atik Sinan olarak bilinen Yusuf bin Abdullah’ın yaptığı Fatih Camii, büyük bir külliye ile birlikte yapılmış. Fatih Camii, İstanbul'un ilk üniversitesi sayılan ve şu anda ''Akdeniz ve Karadeniz medreseleri olarak anılan Sahn-ı Seman Medreseleri, hastane (darüşşifa), konuk evi (tabhane), aşevi, kütüphane ve hamam bu külliyenin içinde bulunuyor.

Fatih Sultan Mehmet ve Osmanlı protokolü burada yatıyor
Başta Fatih Sultan Mehmet'in türbesi olmak üzere, Osmanlı tarihinin birçok önemli isminin mezarı Camii’nin bahçesinde bulunuyor. Fatih'in eşi ve II. Bayezid'in annesi Gülbahar Valide Sultan'ın türbeleri bahçesindedir. Ayrıca Sadrazamlar, Şeyhülislamlar, müşirler ve pek çok ilim adamının mezarları burada bulunmaktadır. Bu yönüyle Osmanlı protokolünün adeta törendeymiş gibi bir arada görülmesine imkân vermektedir.

Kilise’nin üzerine inşa edildi
Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Fatih Camii 1462 yılında başlamış ve yapımı 8 yıl sürmüş. İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Cami, Bizans'ın kutsal tapınağı olan Havariyun kilisesinin kalıntıları üzerine yaptırılmıştır. Bizans imparatorlarının, Camii’nin bulunduğu bölgede gömüldüğüne inanılır. Constantinus'un o zamanlar şehrin dışında kalan bu bölgede gömüldüğü biliniyor.

İlk Türkçe ezan Fatih Camii’nde okundu
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu dönemde Diyanet İşleri Başkanlığının 18 Temmuz 1932 tarihli bir genelgesi ile resmen ve tüm yurtta Türkçe ezan okunmaya başlanmıştır. İlk Türkçe ezan 30 Ocak 1932’de Fatih Camii’nde okunmuştur. CHP iktidarı döneminde 18 yıl boyunca uygulamada kalmıştır. 1950 seçimlerinden yüzde 53 oyla birinci parti olarak çıkan Demokrat Parti, bu tarihten itibaren ezanın Arapça okunmasını istemiştir. Türkçe ezan kanunen yasaklanmamakla birlikte, 1950 tarihinden sonra Türkiye'de Türkçe ezan okunmamıştır.

Tadilat ve restorasyon çalışmaları
Fatih Camii, yıllar içinde İstanbul'da meydana gelen depremlerden hasar gördü ve 1766 yılında yaşanan depremin ardından harabe haline geldi. Cami, Sultan III. Mustafa tarafından, 1767 ve 1771 yılları arasında Mimar Mehmet Tahir Ağa'ya yeniden inşa ettirildi. Bu nedenle cami orijinal görünümünü kaybetmiştir. 1999 Gölcük Depreminde zemininde kaymalar tespit edilen camide 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından zemin güçlendirme ve restorasyon çalışmalarına başlandı ve 2012 yılında ibadete açıldı.  (Gökhan Düzdaban - İLKHA)