وَاِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيَانَةً فَانْبِذْ اِلَيْهِمْ عَلٰى سَوَٓاءٍۜ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْخَٓائِن۪ينَ۟ ﴿٥٨﴾ وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذ۪ينَ كَفَرُوا سَبَقُواۜ اِنَّهُمْ لَا يُعْجِزُونَ ﴿٥٩﴾ وَاَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِه۪ عَدُوَّ اللّٰهِ وَعَدُوَّكُمْ وَاٰخَر۪ينَ مِنْ دُونِهِمْۚ لَا تَعْلَمُونَهُمْۚ اَللّٰهُ يَعْلَمُهُمْۜ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ يُوَفَّ اِلَيْكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ ﴿٦٠﴾ وَاِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّٰهِۜ اِنَّهُ هُوَ السَّم۪يعُ الْعَل۪يمُ ﴿٦١﴾

(Antlaşma yaptığın) bir kavmin hainlik etmesinden korkarsan, sen de antlaşmayı bozduğunu aynı şekilde onlara bildir. Çünkü Allah hainleri sevmez. ﴾58﴿ İnkar edenler, asla yakayı kurtardıklarını zannetmesinler. Çünkü onlar (sizi) aciz bırakamazlar. ﴾59﴿ Onlara karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet ve savaş atları hazırlayın. Onlarla Allah`ın düşmanını, sizin düşmanınızı ve bunlardan başka sizin bilmediğiniz fakat Allah`ın bildiği diğer düşmanları korkutursunuz. Allah yolunda her ne harcarsanız karşılığı size tam olarak ödenir. Size zulmedilmez. ﴾60﴿ Eğer onlar barışa yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah`-a tevekkül et. Çünkü o hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir. ﴾61﴿ (Enfal Suresi: 58-61)

İnsan duyguları, insanın insani duyguları sürekli cennetvari bir ortam tahayyül ederek, çevreyi ona göre algılar, olayları o doğrultuda ele alır veya en azından öyle olmasını temenni eder. Bazen temenni ettiğini gerçek gibi değerlendirir ve bu onun yanılmasına neden olur.

Kitalin Müslümanlar tarafından kerih görülmesinin en büyük nedenlerinden biri hiç şüphesiz bu hakikkat yatmaktadır. Zira mümin, davasını insaanlığa peygamber sünneti olan tebliğ ile ulaştırma erdeminin harisidir. Savaş ile beldelerin İslam’ın hakimiyetine girmesini bazen bir eksiklik olarak görür. Bu yüzden bazen bu düşüncesi kendisini etkisine alıp onun güç toplamaktan yana gaflete düşmesine sebebiyet verebildiği oluyor. Yirminci yüzyıldaki yenilgisinin ana sebeplerinden biri bu iinsani saflığın kendisini etkisine almasıdır. Endülüs medeniyetinin çöküşü de hiç şüphesiz bu hakikatin bir neticesidir.

Keşke böyle bir dünyada yaşıyor olabilseydik. Yani keşke her din ve düşünce sahibi sahip olduğu düşünceyi şu yöne ya da bu yöne kıvırmadan anlatasaydı ve kendisinin düşüncesini beğenen kendisinne tabi olup beğenmeyen ise ona arkasını dönebilseydi. Bu kkabul ya da red herhangi bir yaptırımla karşılaşmasaydı. Yine keşke insaanlar insanların akıllarına hitap edip onları duygu yoğunluğu altında esir almaya çalışmasalardı. İnsanların zaafiyetleri üzerinden insanları sapttırmaya çalışma gibi kötü niyet hiç olmasaydı.

Ama maalesef böyle bir dünyada yaşamıyoruz. Bu hayallerin tam tersi, tersyüz edildiği bir dünyada yaşıyoruz. Belki de dünyanın şu an hakim olan şartların hakim olduğu bir ortam olması imtihanın hikkmetlerindendir. Ya da bu hayal edilen şartların hüküm ferma olması için İslam’a göre kurulu olmayan dünyanın sorumlu Müslüman tarafından değiştirilmesi gerekmektedir. Ta ki hayali kurulan bir dünyada insani tahayyüller çerçevesinde hareket etme imkanı doğsun.

İşte bu ele aldığımız ayet-i kerime gerçekler dünyasını görüp ona göre alınması gereken tedbiri hatırlatıyor. Ya da hayal edilen dünya düzeninin kurulması, bu dünyanın devamlı olması için İslam cemaatinin yapması gerekeni emrediyor. O da güç ve kuvvetin toplanması, savaş için gerekli hazırlıkların en mükemmel şekilde tedarik edilmesidir.

Bu ayet-i kerimenin tefsirine geçmeden önce kanaatimizce üzerinde durulması gereken, dikkatlerin üzerinde toplanması gereken husus güç ve kuvvet toplamayı emreden, savaş hazırlıklarının tedarik edilmesini emreden ayet-i kerimenin barıştan söz eden iki ayet arasında olmasıdır. Ayet-i kerimenin tefsirinin gerçek manada anlaşılması için siyak ve sibakın önemi üzerinde durulmasının gerekli olmadığını düşünüyoruz.

Bu nüktenin içinde dikkat edilmesi gereken bir nükte de güç ve kuvvet toplanması ile savaşa her an hazırlıklı olmayı emreden ayet-i kerimeden önceki ayet barışın bozulması tehlikesine dikkat çekip antlaşma bozulmadan önce takınılması gereken tavırdan söz ederken;

“(Antlaşma yaptığın) bir kavmin hainlik etmesinden korkarsan, sen de antlaşmayı bozduğunu aynı şekilde onlara bildir. Çünkü Allah hainleri sevmez.”

Güç ve kuvvetin toplanmasını emreden ayet-i kerimeden sonraki ayet ise barışa yanaşmadan söz ediyor.
“Eğer onlar barışa yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah`a tevekkül et. Çünkü o hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir.”

Bu düzen ve tertip tek başına bile “barış ancak gerçek savaşçılar tarafından muhafaza edilir” hakikatine işaret ettiğini söylemeye kafidir.

Tefsirine gelecek olursak...