BİNGÖL - Bingöl Üniversitesinde 2012 yılında öğretime başlayan yüksek lisans öğrencisi Mehmet Aslanoğulları, ‘Lerch’in Zazaki derlemelerinin çevrim yazımı ve türlerine göre sözcüklerin tahlili’ konulu yüksek lisans tezi hazırladı.

‘Lerch’in Zazaki derlemelerinin çevrim yazımı ve türlerine göre sözcüklerin tahlili’ konulu yüksek lisans tezi hazırlayan yüksek lisans öğrencisi olan Mehmet Aslanoğulları, “Zazaca yazılı bulunan ilk metinleri içeren Peter Lerch’e ait kitaptaki tüm sözcükleri türlerine göre tasnif ettim.   Zazaca’nın etkileşim içerisinde olduğu Pehlevice, Avestçe, diğer İranî diller, Kürtçe, Türkçe, Arapça ve Proto-Hint-Avrupa dili kök sözcükleriyle etkileşim ve bağlantısını gözler önüne sermeye çalıştık. Böylece Zazaca’nın arkaik özellikler taşıyan bir dil olduğu, Zazaca sözcüklerin diğer dillerdeki karşılıkları üzerinden anlaşılır kılınmaya çalışılmış oldu.”şeklinde konuştu.

“Zaza dilinde yazılı bulunan ilk metinler, ‘Kürdler ve Kuzey İranî Keldaniler Üzerine Araştırmalar’ adlı kitapta bulunan Zazaca derlemelerdir”

Aslanoğulları, sözlerini şöyle sürdürdü: “Zaza dilinde yazılı bulunan ilk metinler, Rus dilbilimci Peter Lerch tarafından yazılan ‘Kürdler ve Kuzey İranî Keldaniler Üzerine Araştırmalar’ adlı kitapta bulunan Zazaca derlemelerdir. Lerch’in Kırım Savaşında Ruslara esir düşen Osmanlı askerleriyle yaptığı derleme çalışmaları sayesinde ilk Zazaca metinler yazı diline aktarılmıştır. Yazın dünyasıyla çok geç tanışan Zazaca’nın henüz derli toplu bir yazı diline kavuşmamış olması, çalışmaların çok yeni olması ve geçmiş dönemlerdeki yasakçı anlayış nedeniyle Zazaca’nın Kürtçe’nin bir lehçesi mi yoksa kendi başına bağımsız bir dil mi olduğuna dair taze ve yoğun tartışmalar yaşanmaktadır. Bu çalışmamızda, ilk olması hasebiyle en eski tarihe ait derleme metinlerdeki sözcükler türlerine göre tasnif edilmiş ve Zazaca’daki sözcük dağarcığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylelikle İranî dillerden olan Zazaca’nın hem aynı dil ailesi içinde olan Kürtçe ve Farsça gibi dillerle, hem de yakın ilişki içerisinde olduğu Arapça ve Türkçe dilleriyle olan etkileşimi sözcükler üzerinden daha anlaşılır kılınmaya çalışılmıştır. Dillerin doğasının ancak dilin kendisinin otorite olduğunun anlaşılmasıyla anlaşılacağı şüphe götürmez. Bu çalışma, başlı başına otorite olan dilin kendisine yönelmeyi esas alır.”dedi.

Tezini kitaplaştırmayı da düşündüğünü ifade eden Aslanoğulları, Zazaca üzerinde verilen her emeğin değerli olduğunu söyledi. (Nihat Kanat-İLKHA)