Müslüman olan ABD’li eski papaz, Yusuf Estes “kesinlikle evet” diyor.”Sadece son 1400 yıl içerisinde Müslümanların tüm dünyaya büyük katkılar sağladığını düşünüyorum.

Müslüman İspanyonlar Kahire’nin El Ezher üniversitesi, Fas’ın Fes üniversitesi, Bağdat’ın Eski Eserleri, Suriye ve daha pek çoğu günümüzün modern bilimine, tıbına ve bizim tahmin edebileceğimizden çok fazla şeye büyük katkılar sağlamıştır.

MÜSLÜMANLARIN BATIYA KATKILARI
Müslümanlar ispanya`nın tarihinde büyük rol oynadı. Avrupa’nın geri kalanı karanlığın içine çekilmişken onların varlığı İber Yarımadası’nı aydınlattı. Ve böylece Endülüs ileri derecede büyük bir medeniyet kurdu ve Avrupa’nın geri kalanına göre daha çok yol aldı. Müslümanlar kendi egemenlikleri altındayken İspanya’yı bilginin ve öğrenmenin merkezi yaptı.

 

Müslümanlar, okumayı yazmayı matematiği Arapçayı Kur`an’ı ve hadisi (Peygamber Muhammed`in Sözleri PBUH) öğrettiler ve matematikte bilimde tıpta astronomide yön bulmada vs konularda lider haline geldiler. Endülüs, çok uzak yerlerden yolculuk yaparak Müslümanların ayaklarının altındaki üniversitelerde bilgi öğrenmek amaçlı gelen kişiler için refah bir yer olarak ünlenmişti. Bunun sonucu olarak Endülüs, pek çok fikir devlerini doğurdu. Müslüman İspanyonlardan filozoflar, hekimler, bilim adamları, yargıçlar, sanatçılar vb kişiler çıkmıştır. İbn Rüşd, (Averroes) İbn Sina, (Avicenna) İbn Zuhr, (Avenzoar), Al-Kwarizmi, (Algorizm) ve El-Razi, (Razes) gibi isimlerin hepsi Endülüs’te eğitim görmüş Müslümanlardı. Protestanlığın kurucusu Martın Luther de Endülüs’te eğitim görmüştür. Kendi felsefelerini ödünç aldıkları St.Thomas Aquinas’a benzer şekilde Hıristiyan adamlar olarak ünlenen Ibn Rüşt ve Ibn Sina Endülüs filozoflarındandır. Hem St. Thomas Aquinas hem de Dante” Ibn RÜŞD” ya da “yorumcu”diye adlandırdılar ve Müslümanların görüşlerini de dahil ettiler. Aristo’nun çalışmaları sayesinde Ibn Rüşd dinle sebebi uzlaştırdı. Yine de Aquinas, İbn Rüşt’ün fikirlerini çürütmek için çabaldı çünkü onlarda, Hıristiyan inançları için bir “tehdit” olan iman üzerinde insan aklına büyük ölçüde vurgular yer alıyordu.Thomas Aquinas’ın Arapları “çöldeki vahşi erkekler hanesi” olarak tanımlaması, yeterince ilginçtir. Dante’nin kendiside Müslüman figürleriyle benzerlik taşırdı. William Phipps’in kitabı “Muhammed ve İsa”da peygamberler ve ilahi komedi temasının bugün Kudüs’te Mescid-i Aksa kubbesinde duran cennetten gelen taş üzerine peygamber kandili veya yükselişinden esinlendiği sayısız tarihçiler tarafından söylenmiştir.

Arap ve Müslümanları kibar kelimelerle tanımlamaktan kaçınan bir başkası Roger Bacon, Ibn Sina’nın (avıcenne) eserine başvurur.

İbn Sina’nın yaygın bir şekilde çok çalışılan tıbbi eseri Al-Kuran 300 yılı aşkın bir süredir Avrupalı üniversiteler tarafından kullanılmaktadır ve tıp müfredatının yarısını oluşturmuştur. Her durumda Endülüs Müslümanların katkılarının listesi bitmek bilmez.

İslam medeniyeti 10.yüzyılda zirveye ulaştı ve 1100’lü yıllarda müslümanların sayısı 5,6milyona yükseldi. Yalnızca Cordoba da200.000 ev 600 cami 900 hamam 10.000 sokak lambası 50 hastane ışıklı ve asfaltlı yollar bulunmaktadır. Müslümanlar hamamlarıyla tanınırdılar çünkü onların günde 5 kez dua etmek için hazırlanırken yıkanmaya ihtiyaç duyarlardı. Avrupa’nın geri kalanı okuma yazma bilmeyen bir durumdayken Müslüman İspanya da kütüphaneler araştırma kuruluşları hızla büyüyordu.

Müslüman İspanya da roma ve yunan bilgileri korunmuştur. 11.yüzyılda Arap akademisyenler astroloji psikoloji zooloji biyoloji botanik kimya fizik matematik cebir geometri trigonometri gibi konuları içeren tıp ve astronomiyle ilgili ansiklopediler ürettiler. Toledo Müslüman egemenliği sayesinde esaslı bir şekilde gelişti,”öğrenme beşiği” oldu ve Müslüman Hıristiyan ve Yahudiler arasındaki etkileşimin başnoktası oldu. Batılı akademisyenler Arapça öğrenmek ve Latince metinleri çevirmek için İspanya ve Sicilya’ya gittiler. Müslümanlar pamuk kağıt tuz ipek biber pullar saatler sabunlar cetveller haritalar küreler kürkler kadifeler ürettiler, 200’ün üstünde cerrahi aleti tanımladılar ve 200’den fazla yıldıza Arapça isim verdiler. Böylece İspanya da ki bu İslam medeniyeti Avrupa Rönesans’ının arkasında ki temel eşik oldu.

711’den 1084’e Müslümanların ayaklarının İspanya da olduğu zaman boyunca (Toledo’nun alınmasından bir yıl önce) Müslüman İspanya tüm dünyaya özgü bir yer haline gelmişti. Müslüman mimarlar cami ve saray yapımında olağanüstü becerilerini kullandılar. Müslümanlar teknik ve tasarımda ustalaştılar. Elhamra Sarayı ve Cordoba Büyük Cami bugün hala görebildiğimiz ünlü muhteşem mimari şaheserlerin sadece ikisidir. Alhambra “kaybolmuş altın çağı zevkinin hoşgörünün sanatının ve öğrenmenin en parlak hafızası, ütopyası” olarak adlandırılır.Bir Müslüman şair “bir güneş bu yerde yaşar ve bir gölge bile bahşedilir. Bu sarayda çok sayıda zevk gözleri ele geçirir ve akıllara durgunluk verir.Burada ki kristal bir dünya harikaları öğretir. Her yerde ki güzellik oyulmuştur, zenginlik oraya çıkar” diye yazdı.

İspanya`daki İslami mimari karmaşık tasarımlarla ayrıntılı ve dekoratiftir. Kaplama dış duvarlar için taş ve sıva alçı yaygın alarak tercih edilirdi. Daha sonra tuğla taşın yerini aldı. Mezquita ya da Cordoba Büyük Cami ve Granada Elhamra bu tasarımı kullanan iki İslami anıttır. Ama İspanya da bu gün İslam mimarisinden arta kalan çok örnek yoktur. Çünkü Müslümanlar (resmi olarak)1492 yılında ve sonrasında yok edilirken bunların çoğu hasar gördü ya da camiler kiliselere dönüştürüldü. Alhambra neredeyse tek sağlam kalan saraydır ve İspanya da ki bütün Müslüman baş yapıtların korunanıdır. Ibn Abbas (ra) tarafından rivayet edilmiştir ”peygamber Muhammed (sav) demiştir ki "her kim bu dünyada yaşayan bir görüntü oluşturursa (insan hayvan)ın asla yapamayacağı içine bir ruh koyarak tahsil edilecektir" Müslüman sanatçıların canlı şeylerin resimlerini yapmaları yasaklanmıştı böylece onlar tanrının birliğine konsantre olabileceklerdi. Cansız nesneler ağaçlar ve çiçekler çizmelerine izin verildi. İslam ideolojisi ,resim yapmanın putperestliğe yol açacağını öğretir. Ayrıca bir kişinin tevazu ve alçakgönüllükle hallettiği kendi işi övgüye yol açabilir ki bu islamda önemli bir erdemdir. Kaçınılmaz olarak bu, Allah ı ve sanatçıların doğuştan gelen yeteneklerinin Allah tarafından verilme gerçeğini kişinin hatırlamasını sağlar.

Evren ve evren sakinlerinin tek yaratıcısı olarak Allah sadece kendisiyle rakiptir. Birçok Müslüman, insan ve hayvan figürünü kullanmayı çekinmesine rağmen İslami sanat güzelliği eksikliğinin çok uzağındaydı. İspanya da ki Müslüman din bilginleri hatı sanat formunda geliştirdiler. İslami sanat tanrının birliğini sürekli hatırlatan kendini tekrar eden desenlerle bilinir. Müslüman dünyasında kaligrafik çiçek arabesk ve geometrik tasarımlar gelişmiştir.

Kaynaklar:
. Shubert, Adrian. İspanya Arazi ve İnsanlar. New York: Harper Collins Publishers, 1992.
. Chejne, Anwar. Müslüman İspanya: Bu tarih ve kültür. Minneapolis: Minnesota Press Üniversitesi, 1974.
. Saud, Muhammed. Bilim İslam ve Evrim. Hindistan: Adam Yayıncılar ve dağıtıcılar, 1994.ve Vernet, Juan. Endülüs: İslam İspanya Sanatı. Sanat, New York Metropolitan Müzesi: Abrams, 1992.
. Harvey, LP İslam İspanya: 1250-500. Chicago: Chicago Press, 1990 Üniversitesi.
. Barrucand, Marianne. Endülüs Mağribi Mimarisi. İtalya: Taschen, 1992.
. Kral, Geoffrey. İslam Dünyası Mimarlık. Londra: Thames and Hudson, 1978.
. Rodriguez, DC Endülüs: İslam İspanya Sanatı. Sanat, New York Metropolitan Müzesi: Abrams, 1992.
. Grabar, Oleg. Alhambra. Massachusetts: Harvard Üniversitesi, 1978.

KAYNAK: islamnewsroom.com

 

 

ÇEVİRİ: BURCU BİÇER / DOĞRUHABER