6 şubat depremlerinin yıl dönümünde Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür'den 3 il için büyük deprem uyarısı geldi...

Prof. Dr. Naci Görür, Dünya Gazetesi Araştırma Servisi editörü Hüseyin Vatansever'in sorularını yanıtladı:

6 Şubat özelinde yer kabuğunda nelerin yaşandığını gözlemlediniz?

Doğu Anadolu Fayı aşağı yukarı Erkenek civarında, Malatya-Elazığ arasında önce Elazığ-Sivrice ile Erkenek-Çelikhan arasında 1920 yılında kırıldı. O stresi Kahramanmaraş'a doğru transfer etti. Stresi transfer edince Kahramanmaraş tarafı da kırılmaya yüz tuttu, o da 2023'te kırıldı. Peş peşe kırıldılar. Kahramanmaraş'ta ilk deprem 7.8 oldu. 9 saat sonra o da Kahramanmaraş civarındaki yine bir kolu kırdı. Yani faylar birbirini stres transfer ederek kırıyorlar, parçalıyorlar ve büyük ölçüde Doğu Anadolu Fayı, Hatay'a kadar kırıldı.

6 Şubat'tan 15 gün sonra da 6.4 depremde Hatay'da oldu. Yani fay hattı büyük ölçüde enerjisini yitirdi ama önemli bir enerjiyi de Güneydoğu Anadolu'da bizim bindirme zonu dediğimiz Bitlis-Zagros sütununa transfer etti. Oraları biraz riskli hale getirdi. Yani Doğu Anadolu Fayı'nın Elazığ'dan Malatya'ya kadar olan kısmı 2020'de, Antakya'ya kadar olan kısmı da 2023'te kırıldı. Fay büyük ölçüde enerjisini boşalttı.

Depremin yıkıcı etkisine maruz kalan bu bölgede yeniden bir yapılaşma gündeme gelecek. Bu fayın yıkıcı bir enerji üretmesi mümkün mü?

Bu depremlerde kırılmamış olan faylar varsa kırılır, ama onlar da çok büyük deprem üretmez. Eğer burayı yap-satçı müteahhitlerle her yerde yaptığın binalarla, hesap kitapla inşa edersen bu bölge deprem dirençli olmaz. Burası özel bir bölge, deprem bölgesi. Özellikle büyük fay hattının geçtiği bir yer, levha sınırı... Burada özel teknoloji, mimari, planlama, malzeme kullanımı ve tasarım yaparsan deprem dirençli olur. Yoksa bugünkü sorunları geleceği ihraç edersin.

ERZİNCAN, BİNGÖL, TUNCELİ

Bugün endişe ettiğimiz yerlerin başında Erzincan ile Bingöl-Karlıova arası, Tunceli-Pülümür civarı bulunuyor. Çünkü orada şartlardan dolayı öyle bir öngörü var. Zaten bu şehirlerin halkını ve yönetimlerini uyardım. Bir takım çalışmalar da yapılıyor. Umarım o bölgeyi deprem dirençli hale getirirler.

Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, NTV'de yaptığı açıklamada ise 25 kent için uyarıda bulunmuştu;

6 Şubat’ta Doğu Anadolu Fay zonu deprem üretti. Bingöl-Karlıova’dan Hatay’a kadar giden hat. Doğu Anadolu Fayı ve Ölü Deniz Fayı dediğimiz kesimler, büyük ölçüde Doğu Anadolu’nun devamı niteliğinde kırıldılar. Ve orada artık büyük boyutlu bir depremin oluşmayacağı ortada.

Çünkü enerjinin büyük bir kısmı boşaltıldı. Artçı depremler olabilir. Fakat Adıyaman’ın özel bir durumu var. Doğu Anadolu Fayı, Adıyaman’a kadar geliyor. Tam Adıyaman yakınlarında Bitlis-Zagros bindirme kuşağıyla kesişiyor. Aslında o da bir tektonik zondur.

Bu DAF, 6 Şubat depremlerini ürettiği zaman bir kısım enerjiyi-muhtemelen yüzde 20 kadarını- bu Bitlis-Zagros bindirme kuşağına transfer etmiş olabilir. Bu demektir ki özellikle Adıyaman-Hakkari arasında yer alan kentlerde Bitlis-Zagros kuşağının harekete geçmesiyle yeni depremler olabilir."

O hatta büyük depremler üretebilecek potansiyeldedir. Adıyaman- Hakkari arasında Arap platformu üzerinde yani Bitlis, Urfa, Diyarbakır, Cizre, Nusaybin, Batman vs. gibi kentlerde depremler olursa benim için büyük bir sürpriz olmaz. Boyutu ve zamanını bilemiyorum.

Adıyaman-İskenderun arası hatta Bingöl-Karlıova- İskenderun arası tüm Doğu Anadolu özel bir bölge. Nedir özel bölge olan, bu zon levha sınırı. Yani Arap, Afrika, Anadolu Levhası sınırı. Şimdi levha sınırları büyük depremler üretirler. Belirli zamanlarda yinelenirler.

Hatay’dan başlayarak Bingöl- Karlıova’ya kadar büyük depremler olmuş, yıkılmış ve tekrar yapılmış. O yüzden özel zonlarda özel teknikler uygulamak lazım