Yeryüzünün en eski kira anlaşmasının bulunması, Anadolu tarihinin en ayrıntılı kira belgesi olarak değerlendiriliyor. Teos kenti, MÖ 1100’de kurulmuş olup Herodot’un yazılarından bilinir. Ancak bu yeni buluntu, şehrin geçmişine daha fazla aydınlık getiriyor. Kira sözleşmesinin bir garantör ve aralarında seçkin yurttaşların da yer aldığı altı şahitle düzenlendiği tespit edildi; ayrıca arazilerin ve binaların uygunsuz kullanımına karşı yaptırımlar belirtiliyor.
Dünyanın En Eski Kira Sözleşmesinin Gün Yüzüne Çıkarılması!
1960’larda Teos’ta arkeolojik kazılar gerçekleştirildi. 2010 yılından itibaren bu çalışmalar, Ankara Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Musa Kadıoğlu liderliğinde sürdürülüyor. Uzmanlar, Teos’un Anadolu’nun en zengin epigrafik bölgelerinden biri olduğunu düşünüyor. Kazıların ilk yılında Teos’tan yaklaşık 200 yazıt elde edildi, fakat 2016’da araştırmacılar 400 yazıt belgeledi. Bunların tümü Helenistik ve Roma dönemlerine ait.
Akdeniz Üniversitesi Tarih Öncesi Diller ve Kültürler Bölüm Başkanı Profesör Mustafa Adak, dünyanın en eski kira sözleşmesi hakkında şunları söyledi:
- Yazıtlar arasında oldukça zengin içeriğe sahip bir tanesi özellikle ilgi çekicidir. 1,5 metre uzunluğundaki stel için anlaşma sağlandı. Çizgileri var. Detaylı bir anlaşmadır. Buna göre Gymnasium'un 20-30 yaşları arasındaki -Neos adı verilen- öğrencilerine Teos'taki bir kişiden miras kalmıştı. Bu kişi, yapıları, köleleri ve kutsal sunağı içeren arazisini Neos'a bağışladı. Bu arazinin masraflarını karşılamak ve gelir elde etmek için Neolar araziyi kiraladılar. Yazıt bize geçmişte arazinin kime ait olduğunu ve neleri içerdiğini anlatıyor. Aynı zamanda kutsal bir sunaktan da söz ediyor. Neolar anlaşmada bu kutsal mekanı yılın üç günü kullanmak istediklerini belirtiyorlar. Bu dönemde devlet topraklardan vergi topluyordu. Ancak toprak 'kutsal' olarak tanımlandığı için vergiden muaf tutuldu.
Kira Metninde Neler İfade Ediliyor?
→ Belgede kiracının ve babasının isimleri yer alıyor.
→ Anlaşma ancak kefil ve altı şahit ile yapılmışsa ve bunlardan üçünün şehrin üst düzey yöneticileri olması şartıyla geçerli olabiliyordu.
→ Yazıtın bulunması Gymnasium'un yapısı hakkında ayrıntılı bilgi vermekte ve Neos'un mülk sahibi olabileceğini göstermektedir.
→ Bir başka ilginç gerçek de metnin neredeyse yarısının cezalandırma nedenleriyle dolu olmasıdır.
