Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), 2024 yılında yayımladığı raporda dünya genelinde çocukların adalet sistemiyle temasına ilişkin çarpıcı veriler paylaştı.
2024 itibarıyla dünya genelinde 259.000 çocuk özgürlüğünden mahrum bırakılmış durumda.
Bu, her 100.000 çocuktan 15’inin tutuklu olduğu anlamına geliyor.
Bölgesel farklılıklar dikkat çekiyor
Kuzey Amerika: Her 100.000 çocukta 34 tutuklu. Bu oran, dünyanın en yükseklerinden biri.
Latin Amerika ve Karayipler: 100.000 çocukta 26 tutuklu; toplamda yaklaşık 34.000 çocuk ceza sisteminde.
Güney Asya: Toplamda yaklaşık 111.000 çocuk; 100.000’de 24 oranı ile çocuk tutukluluğunun en yoğun yaşandığı bölgelerden biri.
UNICEF ayrıca, 2018’den bu yana dünya genelinde çocuk tutukluluğunda 67.000 kişilik bir azalma olduğunu da vurguladı. Bu gelişmeye rağmen, bazı bölgelerde yoksulluk, savaş ve toplumsal krizler nedeniyle çocukların adalet sistemiyle karşılaşma oranı hâlâ çok yüksek.
Suç çetelerine katılım: 6 yaşından itibaren suç dünyasına sürükleniyorlar
UNICEF ve uluslararası medya kuruluşlarının yayımladığı son raporlar, dünya genelinde çocukların organize suç örgütleri tarafından nasıl kullanıldığını gözler önüne serdi. Haiti’den Meksika’ya, Kuzey Afrika’dan Avrupa’ya uzanan geniş bir coğrafyada çocuklar, yaşıtlarıyla oyun oynayacak yaşta çetelerin içinde şiddete, uyuşturucuya ve sömürüye maruz bırakılıyor.
Haiti: Çete üyelerinin yarısı çocuk olabilir
UNICEF’in 2024 verilerine göre, Haiti’de çetelerin çocukları hedef alma oranı son bir yılda %70 arttı. Bugün çete üyelerinin %30 ila %50’si çocuk veya ergenlerden oluşuyor.
Çocuklar yalnızca çetelere katılmakla kalmıyor; aynı zamanda en ağır şiddet olaylarının faili ve mağduru haline geliyor. Son aylarda beş çocuğun çete çatışmalarında hayatını kaybettiği ya da ağır yaralandığı bildirildi.
Meksika Kartelleri: 6 yaşındaki çocuklar bile hedefte
Reuters’in 2025 tarihli araştırmasına göre, Meksika’daki uyuşturucu kartelleri, çocukları 6 yaşından itibaren örgütlere çekmeye çalışıyor.
Çocuklar çoğu zaman sosyal medya ve video oyunları üzerinden kandırılıyor.
Karteller, çocukları sadakatleri ve cezasızlık avantajları nedeniyle tercih ediyor.
Binlerce çocuk örgüt içinde haberci, muhafız ya da tetikçi rollerinde kullanılıyor.
Uzmanlara göre yüzbinlerce çocuk, bu kartellerin potansiyel hedefi konumunda.
Latin Amerika: 9 yaşında uyuşturucu ve silah taşıyorlar
UNICEF raporlarına göre, Latin Amerika ve Karayipler’de çocuklar 9–11 yaşlarında suç örgütlerinin parçası haline getiriliyor.
Çocuklara verilen görevler arasında:
Mesaj iletmek,
Gözcülük yapmak,
Kaçırma faaliyetlerine katılmak,
Uyuşturucu ve silah taşımak bulunuyor.
El Salvador’da ise çocukların 6–7 yaşında bile çeteler tarafından kullanıldığı tespit edildi. Meksika’da yaklaşık 30.000 çocuk, doğrudan suç örgütlerinin parçası.
Kuzey Afrika ve Avrupa: Çocuklar “köle” gibi satılıyor
The Guardian’ın 2024 tarihli araştırmasına göre, Kuzey Afrikalı çocuklar Avrupa’daki kokain ağları tarafından adeta köle gibi kullanılmak üzere kaçırılıyor.
Çocuklar şiddet görüyor, işkenceye maruz kalıyor,
Uyuşturucu satıcılığına zorlanıyor,
Cinsel istismara uğruyor.
Rapora göre, bu çocukların büyük kısmı hem suç örgütlerinin en savunmasız iş gücü hem de en kolay hedefi.
Türkiye’de çocukların karıştığı olay sayısı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı veriler, Türkiye’deki duruma ışık tutuyor. Buna göre:
2023 yılında güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısı, 2022’ye kıyasla %10,7 azalarak 537.583 oldu.
Bu çocukların güvenlik birimlerine geliş nedenleri şöyle sıralandı:
242.875’i mağdur olarak,
178.834’ü suça sürüklenme iddiasıyla,
84.751’i bilgisine başvurma amacıyla,
15.716’sı kayıp olması sebebiyle,
11.179’u kabahat işlediği iddiasıyla,
4.228’i ise diğer nedenlerle güvenlik birimlerine geldi.
Çocukların işlediği suçlarda ilk sıra: Yaralama ve hırsızlık
Türkiye’de 2023 yılında 178.834 çocuk, suça sürüklenme gerekçesiyle güvenlik birimlerine getirildi. Bu çocuklara isnat edilen başlıca suçlar şunlar oldu:
%39,8’i yaralama,
%20,8’i hırsızlık,
%7,7’si pasaport kanununa muhalefet,
%4,9’u uyuşturucu madde kullanmak, satmak veya satın almak,
%4’ü tehdit.
Uzmanlar Uyarıyor: Çeteler çocukları ceza indirimleri nedeniyle seçiyor
Türkiye dahil birçok ülkede, çocukların cezai sorumluluğunun yetişkinlere göre daha düşük olması, suç örgütlerinin bu kesimi özellikle tercih etmesine yol açıyor.
Uzmanlara göre:
Çocuklara yönelik ceza indirimleri kaldırılmadıkça, çeteler bu boşluğu kullanmaya devam edecek.
Çocuk adaletinde “koruma ve rehabilitasyon” kadar caydırıcılık da önemli hale geliyor.
Sosyal politikaların güçlendirilmesi ve eğitime yatırım, çocukların suç örgütlerinin ağına düşmesini engelleyebilecek en önemli faktörler arasında.
