Sulama amacıyla yeraltı suyunun aşırı çekilmesi, zeminin hızla çökmesine yol açıyor. Ancak etkili eyalet yönetimi, bu süreci yavaşlatabilir.
Arizona’nın Tucson şehrinin yaklaşık bir saat doğusunda yer alan Willcox Havzası’nda, zemin kelimenin tam anlamıyla parçalanıyor. Yüzeyde çatlaklar oluşuyor, kuyular kuruyor ve şiddetli yağışlardan sonra alışılmadık taşkınlar meydana geliyor. Sebep ise oldukça açık: Büyük ölçekli çiftlikler, sulama için devasa miktarda yeraltı suyu çekiyor. Bu da su tablasının düşmesine ve toprağın çökmesine yol açıyor.
Coğrafi uzay araştırmaları bilimcisi Dr. Danielle Smilovsky, “Uzun bir süre boyunca burada hiçbir su yönetimi düzenlemesi yoktu,” diyor.
Smilovsky, GSA Connects 2025 konferansında, 2017–2021 yılları arasında yaptığı beş yıllık çalışmanın sonuçlarını sundu. Uydu gözlemlerini kullanarak zemindeki küçük hareketleri takip etti. Veriler, bazı bölgelerde zeminin yılda 15 santimetreye kadar çöktüğünü gösterdi — bu da beş yıl boyunca yaklaşık 90 santimetre eder. 1950’lerden bu yana bazı alanlarda toplamda 3,5 metreye kadar çökme yaşandı. Willcox Havzası, şu anda Arizona’daki en hızlı zemin çökmesinin yaşandığı bölge durumunda ve sorun eyaletin büyük bir kısmına yayılmış durumda.
Bu çökme, yeraltı suyu doğal yollardan yeniden dolmadan önce çekildiğinde meydana geliyor. Su seviyesi düştükçe, yer altındaki tortul tanecikler arasındaki küçük boşluklar, onları açık tutan basıncı kaybediyor. Su normalde bir tür yastık görevi görerek çevresindeki materyali destekliyor ve üzerindeki ağırlığı dengeliyor. Ancak bu basınç ortadan kalkınca, tortullar sıkışıyor ve yüzey yavaşça çökmeye başlıyor.
Arizona Su Kaynakları Dairesi’nden jeofizikçi Brian Conway, “Zamanla bu boşluklar, su basıncıyla açık tutuluyordu ama şimdi çöküyor,” diyor. “Bu da yüzeyin sıkışmayla birlikte çökmesine neden oluyor.”
Conway’e göre bu çökme, yüzeydeki çatlaklar gibi gözle görülür etkilerin yanı sıra daha kalıcı bir soruna yol açıyor: Sedimentler sıkıştığında bu değişiklik geri döndürülemez hale geliyor. Yeraltı suyu yeniden dolsa bile, o suyu tutacak boşluk kalıcı olarak kaybedilmiş oluyor. Çöl ortamlarında her bir su deposu çok değerli ve bu tür kayıplar, sürdürülebilir su kullanımını daha da zorlaştırıyor.
