Incendiamoeba cascadensis adı verilen yeni amip türü, 63 santigrat dereceye kadar büyüyüp çoğalabiliyor; daha düşük sıcaklıklarda ise gelişim göstermiyor.
BioRxiv’de yayımlanan ön çalışmaya göre, “Cascades’in ateş amibi” anlamına gelen bu canlı, ancak 42 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda büyümeye başlıyor. Böylece, çoğu insan ve hayvanın dayanamayacağı sıcaklıkları zorunlu olarak isteyen obligat termofil bir tür olduğu kesinleşti.
Yeryüzündeki yaşamın büyük bölümü ılıman sıcaklıklarda gelişirken, aşırı koşullara uyum sağlayan organizmalar büyük ölçüde bakteriler ve arkelerden oluşuyor. Bu nedenle, çekirdeğe ve organellere sahip daha kırılgan yapılı ökaryotların yüksek sıcaklıklara dayanması bilim insanlarını şaşırttı.
Bugüne kadar bilinen en sıcak seven amip 57 °C’de büyüyebilen Echinamoeba thermarum’du. I. cascadensis, bu sınırı aşmakla kalmadı, bilim dünyasında uzun süredir kabul gören “ökaryotik yaşam 60 °C’nin üzerinde büyüyemez” görüşünü de çürüttü.
Araştırma ekibi, 2023–2025 yılları arasında toplanan sıcak su örneklerinden elde edilen amibi laboratuvar koşullarında 30–64 °C arası 17 farklı sıcaklıkta test etti.
Bulgular çarpıcıydı:
42 °C’nin altında hiç büyüme olmadı.
En hızlı çoğalma 55–57 °C aralığında gerçekleşti.
Hücre bölünmesi 58 ve 63 °C sıcaklıklarda gözlendi.
64 °C’de amip hâlâ hareket ediyordu.
66 °C’de koruyucu kistler oluşturmaya başladı.
70 °C’de hareket durdu ancak sıcaklık düşünce yeniden canlandı.
80 °C’de ise tamamen öldü.
Araştırmacılar, amibin 25 °C gibi alışılmadık derecede yüksek bir alt sıcaklıkta bile kist oluşturduğunu belirterek, bu davranışın ökaryotik canlılar için sıra dışı olduğuna dikkat çekti.
Genom analizleri, organizmanın yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlayan özel mekanizmaları ortaya koydu. Amipte:
Genişletilmiş ısıya dayanıklı protein seti,
Güçlü ısı şoku yanıt sistemleri,
Hızlı hücresel sinyal hatları,
gibi termal stres adaptasyonlarının geliştiği belirlendi.
