Dünya alarm veriyor: Hem Amerika Birleşik Devletleri’nde hem de Türkiye’de yapılan iki kritik araştırma, yer kabuğunun beklenenden çok daha hızlı değiştiğini ve bazı bölgelerin adeta sessizce çöktüğünü ortaya koydu. NASA ve NOAA’nın Kaliforniya kıyılarında tespit ettiği hızlı çökme, deniz seviyesindeki yükselmeyi iki katına çıkarırken; Avustralyalı bilim insanlarının Tuz Gölü Fayı üzerinde yaptığı çalışma ise Türkiye’de fay hareketlerine dair tüm ezberleri bozdu. İki farklı kıtadan gelen bu bulgular, iklim krizi ve deprem risklerinin aynı anda büyüdüğünü ve dünyanın tehlikeli bir döneme girdiğini gösteriyor.
Kıyılar çöküyor: NASA ve NOAA'dan şok rapor
Yeni uydu radar verilerine göre Los Angeles ve San Francisco kıyılarında bazı bölgeler yılda 10 mm’den fazla çöküyor. Bu çökme, deniz seviyesindeki artışı doğal hızının iki katına çıkarıyor.
San Francisco’da kritik tehlike
San Rafael ve Foster City gibi bölgelerde çökme hızının 10 mm’yi aşması nedeniyle, önümüzdeki 25 yıl içinde deniz seviyesinin 45 cm üzerine çıkabileceği belirtiliyor. Bu değer, önceki 19 cm’lik tahminin neredeyse iki katı.
Los Angeles da aynı kaderi yaşıyor
Newport Beach gibi doldurulmuş alanlarda çökme daha da hızlandı. Bilim insanlarına göre:
-
Doğal deniz yükselmesi: 17 cm (2050’ye kadar)
-
Çökme kaynaklı ek yükselme: 15 cm
Toplamda kıyılar 32 cm’lik bir su artışıyla karşı karşıya kalabilir.
NASA Jet Propulsion Laboratory’den Marin Govorcin,
“Bazı yerlerde toprağın çökme hızı, deniz seviyesinin yükselme hızını bile geçti. İnsan etkisi bu süreci hızlandırıyor.” dedi.
TÜRKİYE’DE ŞAŞIRTAN BULGU: TUZ GÖLÜ FAYI GENİŞLİYOR
Kaliforniya’dan yükselen alarmın ardından Türkiye’den de çarpıcı bir keşif duyuruldu.
Curtin Üniversitesi’nin yaptığı ve Communications Earth & Environment dergisinde yayımlanan çalışma, Tuz Gölü Fayı’nın yıllardır düşünüldüğü gibi “doğrultu atımlı” değil, genişleme fayı olduğunu kanıtladı.
Fayın iki yakası birbirinden uzaklaşıyor
Prof. Dr. Axel Schmitt,
“İlk kez Tuz Gölü Fayı’nın her iki tarafının birbirinden uzaklaştığını kesin olarak ortaya koyduk.” açıklamasını yaptı.
Fayın kara kutusu: Binlerce yıllık lavlar
Hasandağı’ndan binlerce yıl önce akan lav akıntıları incelendi ve:
-
Helyum tarihleme
-
Yüksek çözünürlüklü uzaktan algılama
yöntemleriyle fayın yılda 1 mm’lik küçük ama kritik genişleme hareketleri tespit edildi.
Dünya için model olacak
Bilim insanı Janet Harvey’e göre bu keşif yalnızca Türkiye için değil,
Alpler’den Himalayalar’a uzanan deprem kuşağının mantığını anlamada da kilometre taşı niteliğinde.
Yer kabuğu durmuyor: İklim ve deprem riski yükseliyor
Kaliforniya kıyılarının hızla çökmesi ve Türkiye’de fay hatlarının beklenmedik şekilde genişlemesi, dünyanın hala aktif, karmaşık ve öngörülmesi zor süreçlerle şekillendiğini bir kez daha gösterdi.
Uzmanlar, hem iklim değişikliğinin tetiklediği su yükselmesi hem de tektonik hareketler nedeniyle:
-
Erken uyarı sistemlerinin güncellenmesini
-
Kıyı planlamalarının yeniden yapılmasını
-
Deprem risk modellerinin baştan yazılmasını zorunlu görüyor.
