Telefon markalarını yeni modelleri piyasaya sürdükçe gençler arasında model yenileme yarışı da başlıyor. Son olarak piyasaya çıkan boykot markası Apple’ın iPhone 17 Pro modeli bugün 107.999 TL. Geçmiş artış trendlerine bakıldığında, 3 yıl sonra çıkacak iPhone 20 Pro’nun fiyatı yaklaşık ₺186.000 olacak.
Yani her yeni modelde tüketici, bir önceki cihazını değeri düşmüş şekilde elden çıkarıyor ve 170–180 bin lira daha harcıyor.
Peki aynı parayla inek alsanız?
Bugün ortalama 200.000 TL değerindeki bir inek, 3 yılda en az 3 yavru doğurur. Her yavrunun ortalama piyasa değeri 200 bin lira olarak kabul edilirse, toplam değer ₺800.000’e ulaşır.
Sonuç olarak telefon aldığınızda 3 yıl sonra yeni model için 186 bin lira ödersiniz. İnek aldığınızda ise 600 bin lira kâr edersiniz.
Bu fark, aslında günlük tüketim alışkanlıklarımızın fırsat maliyetini gözler önüne seriyor.
Bir fincan kahve mi, bir paket kahve mi?
Sosyalleşme arzusuyla her gün dışarıya çıkan gençler kafede bir fincan kahveye 150 TL para ödüyor.
Oysa 10 fincanlık kahve paketi de 150 TL'ye satılıyor.
Aynı paraya 10 kat fazla kahve içmek mümkünken, yeni nesil “marka değeri” için tek fincana para harcıyor. Bu sadece kahvede değil, giyimde, teknolojide ve sosyal hayatın pek çok alanında geçerli.
Psikologlar bu eğilimi “hedonik tüketim” olarak adlandırıyor. Sosyal medya çağında gençler, bir ürünü işlevi için değil, kimlik göstergesi olarak satın alıyor.
iPhone almak, “ben de varım” demek.
Boykot Starbucks kahvesi, “yaşam tarzımı gösteriyorum” mesajı vermek.
Markalı kıyafet, sosyal medya imajını güçlendirmek.
Rakamlarla tüketim çılgınlığı
Türkiye’de hane halkı gelirinin %60’ı tüketime gidiyor.
OECD verilerine göre, gençlerin %70’i gelirini deneyim ve markalı ürünlere harcıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, kredi kartı borçlanması son 5 yılda 3 katına çıktı.
Ama aslında her harcamanın görünmeyen bir alternatifi var:
Yeni telefon: 186 bin lira → değer kaybı
İnek yatırımı: 800 bin lira → değer artışı
Günlük kahve: 150 lira → 1 fincan
Ev kahvesi: 150 lira → 10 fincan
Marka çanta: 50 bin lira → kısa süreli imaj
Altın yatırım: 3 yıl içinde %50’den fazla değer artışı