Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Mars yüzeyinde dev kanatları açık bir kelebeğe benzeyen olağanüstü bir çarpma kraterinin görüntüsünü yayımlayarak, kızıl gezegenin jeolojik tarihine dair yeni bir bakış açısı sundu.
“Mars Express” yörünge aracı, bu benzersiz krateri Mars’ın kuzey alçak ovalarında yer alan Idaeus Fossae bölgesinde görüntüledi. Oval biçimli krater “kelebeğin gövdesi” görünümünü verirken, kuzeye ve güneye doğru uzanan iki kaya ve moloz akıntısı da “kanatlarını” oluşturuyor.
Kraterin genişliği doğu-batı yönünde yaklaşık 20 kilometre, kuzey-güney yönünde ise 15 kilometre. Ancak bu alışılmadık şekil, çarpmanın büyüklüğünden değil, gök cismenin Mars yüzeyine çarpış açısından kaynaklanıyor. Ajansın bilim insanlarına göre, bu jeolojik “sanat eseri”ni oluşturan kozmik kaya gezegen yüzeyine çok düşük bir açıyla çarptı; bu da tipik yuvarlak kraterlerde görülen simetrik dağılma yerine, asimetrik bir enkaz yayılımına yol açtı.
Kraterin önemi, Mars toprağının bileşimine ışık tutmasında yatıyor. Etrafındaki enkazın olağanüstü şekilde yumuşak ve yuvarlak görünmesi, çarpmanın yüzeyin altındaki su buzunun yoğun olduğu bir bölgeye isabet etmiş olabileceğine işaret ediyor.
Bilim insanlarına göre çarpma ısısı buzun erimesine ve hızla akıp yayılabilen çamurlu bir sıvıya dönüşmesine yol açtı; bu akış, kanat benzeri uzantıları oluşturdu ve bu şekiller milyarlarca yıl boyunca korunmayı başardı.
Görüntü yalnızca bu “kelebek krateri”ni değil, çevresindeki dikkat çekici jeolojik yapıları da gösteriyor. Bunlar arasında tepeleri düz platolar yer alıyor; bazılarının yüksekliği 1000 metreyi aşarken, koyu renkli kenarları eski volkanik katmanları ortaya çıkarıyor.
Bilimsel analizlere göre demir ve magnezyum açısından zengin bu katmanlar, bölgenin canlı bir volkanik geçmişe sahip olduğunu gösteriyor. Bu katmanlar, zaman içinde biriken lav ve volkanik kül tabakalarının daha sonra parçalanması ve aşınmasıyla oluşmuş.
Bu krater, Mars’taki sıradışı çarpma yapılarının nadir örneklerinden biri. Benzer bir oluşum geçmişte güney yükseklerinde yer alan volkanik Hesperia Planum bölgesinde kaydedilmişti.
