Kitap Seçerken, Okurken ve Tavsiye Ederken…

Kitap, hayatımıza açılan penceredir. Kitap duygu, düşünce, hayal ve umutlarımızın tercümanıdır. Kitaptaki her cümle ve her resim gönle ve zihne etki eder. Kitap, bazen bir rehberdir, bazen bir çelmedir. Kitap, bazen şahsiyeti imar ve inşa eder; bazen imha ve tahrip eder. Kitap, bazen Allah’a güzel kulluğa bir vesile olur; bazen isyan çukurlarında debelendirir. Kitap, bazen insana sonsuz ufuklar açar, bazen insanın yüreğini ve dimağını sıkan bir mengene olur.

Kitap okumaktan önce hangi kitabı okumak lazımdır, okunacak kitapta ne gibi kriterler ve nitelikler aranmalıdır? Sorularının cevap bulması lazımdır. İlk emri ‘Oku!’ olan kitabımız Kur’an-ı Kerim, okumayı Allah’ın adıyla olma şartına bağlar. Kitap’ın şüphe vermeyen ve yol gösteren bir niteliğe sahip olmasını ister. Fizik, biyoloji, edebiyat, sanat, psikoloji, teoloji, felsefe ve okumaya dair ne kadar alan varsa her kitabın bir tek kitabın anlaşılması için okunmasını ister.

Son zamanlarda bir baba, bir öğretmen, sorumluluk hisseden bir birey olarak çoğumuzun şikâyet ettiği, kınadığı, eleştirdiği ve gündeme taşıdığı bir konu bazı ders, çalışma ve okuma kitaplarındaki zararlı ve ahlaki olmayan içeriklerdir. Bu sebeple duyarlı birçok kişi, kurum ve STK’ler kitap içeriklerinin denetimsiz olması, ahlaki yapımıza, insani ölçülere ve dini bağlama uygun olmayan içerik ve resim barındıran kitaplar yüzünden endişeli ve mustariptir. Bu tür kitaplara çok kolay ulaşılabilmesi, Kültür Bakanlığı ve MEB gibi bakanlıklarca tavsiye listesinde olması, kelli felli adamların destek vermesi bu endişe ve ıstırabı arttırmaktadır.

Birçok pedagog, bütün çocuk ve okul kitaplarının ‘okunmaya uygundur’ onayı alması gerektiği noktasında hemfikirdir. Öğretmenin okumadığı bir kitabı okul kütüphanesinde var veya MEB tavsiyeli etiketinden dolayı okutması doğru olmadığı gibi anne babalarından çocuğunun elinde gördüğü her kitabı okulda verdiler veya arkadaşından almıştır diye incelemeden okutması doğru değildir.

Çocuk için anne baba davranışı örnek olduğu gibi öğrenci için de öğretmen davranışı örnektir. Çocuğumuzun midesine her yiyeceği indirmesine müsaade etmediğimiz gibi gönlüne ve zihnine de her kitabı indirmesine müsaade etmemek lazımdır. Çocuğunun yeme alışkanlığını denetlemek ve dengeli beslenme noktasında hassas olmak bir sınırlama ve kısıtlama olmadığı gibi onun kitap okuma alışkanlığını ve okuduğu kitapları da denetlemek bir sınırlama ve kısıtlama değildir. Aksine çocuğu olası sapma, yanılma, aldanma ve isyanlardan koruma ve kollamadır.

Kitap seçerken, okurken ve tavsiye ederken şu hususlar es geçilmemelidir:
Çocukları zararlı içeriklerden korumak hem aile, hem öğretmen, hem yayınevleri, hem de devletin sorumluluğundadır.

Aileler, çocuklarına kitap alırken alabildiğince seçici ve dikkatli olmalıdır.

Kitaplar, çocuklara hayal satar. Sonlarda hep kahramanların kazanması gerekir. Yazarların amacı da başka bir gözle çocukların gelişimini sağlamaktır. Bu nedenle yazar kim, içerik ne, seviyeye uygun mu noktası es geçilmemelidir.

Alınan ve okutulan kitabın çocuğumuza, gencimize ne vermek istediği, hangi değerlere vurgu yaptığı mutlaka değerlendirilmelidir.

Anne babalar, öğretmenler, kütüphaneciler, kısacası çocuğa, gence kitabı sunan kim varsa bir kitap önerirken, okurken, onların özgürce kitap seçme haklarını kullanmalarına yardımcı olurken, yaş grupları, ilgileri, duygusal ve bilişsel gelişme seviyelerini dikkate alıp onları yönlendirmelidir.

Kendine ‘uzman veya yazar’ denen biri; fırsat bu fırsat deyip içeriksiz, düşüncesiz, ahlaktan yoksun, iftirayla dolu ve din düşmanlığı aşılayan kitapları hayatımıza, raflarımıza, okullarımıza, bakanlıklarımızın tavsiye listelerine dâhil edememelidir.

Anne-baba, öğretmen veya eğitimci, çocuklara kitabı sunmadan önce mutlaka okumalıdır.
Çocuklara ve gençlere eleştirel bakış açısı kazandırılmalıdır. Bu, onların her konuyu yapıcı bir şekilde irdelemesini, doğru ile yanlışı ayırt etmesini sağlayacaktır.

Temkin, tedbir, sorumluluk, denetleme ve güven istemediğimiz tüm kapılara kilit olabileceği gibi istediğimiz tüm kapılara da anahtar olabilecektir.