Rukye yapmanın fıkhi hükmü

Rukye şifa maksadıyla Allah`ın ayetlerinden veya isim ve sıfatlarından veyahut Resulüllahın yaptığı dualardan okuyup hastaya üflemek, suya okuyup hastaya içirmek veya yazıp bir yere asmaktır. Rukye, mubah, haram ve şirk olmak üzere üş çeşittir.

1- Mubah olan Rukye: Kur`an-ı Kerim'den ayetlerle Allah'u Teâlâ'nın isim ve sıfatlarıyla, arapça ve anlamı anlaşılır bir dille yapıldığı takdirde mubahtır. Hz. Aişe (r.a) validemizden şöyle rivayet edilmektedir: "Rasulüllah sallallahu aleyhi vesellem, son hastalığında muavvizeteyni (Felak ve Nas surelerini) okuyup kendisine üflüyordu. Hastalığı ağırlaştığı zaman onları okuyarak üzerine üflüyor ve onların bereketi için elini meshediyordum" (Buhari Müslim)

Yine Hz. Aişe (r.a), Rasûlüllah sallallahu aleyhi vesellemin hastalığından bahsederken şunları söylemektedir: "Allah'ın Resulü yatağa düştüğü zaman, İhlas süresi ve Mu'avvizeteyn'in tamamını okuyarak avucuna üfledi ve sonra elleriyle yüzünü ve vücudunun elinin yetiştiği her tarafını meshetti." (Buhari)

Yine Resulüllah sallallahu aleyhi vesellemin hastalanan bazı kimselere, Mu'avvizeteyn okuyup, onları sağ eliyle meshettiği ve peşinden de şöyle söylediği rivâyet edilmektedir "Ey insanların Rabbi olan Allah'ım hastalığı gider; buna şifa ver. Şifa veren yalnız sensin. Senin şifandan başka şifa yoktur. Hastalık bırakmayan şifa ver." (Buhari)

Bu anlamda rivayet edilen hadisler çoktur. Bazı âlimler Resulüllah sallallahu aleyhi vesellemin; "Göz değmesi ve hummanın dışında rukye yoktur" (Buhari) hadisine dayanarak, göz değmesi, yılan ve akrep sokması dışında rukyenin caiz olmadığı kanaatine varmışlardır. Ancak âlimlerin çoğu bu hadisin rukyenin en fazla faydalı olacağı anlamına sarfedildiğini, "Zülfikardan başka kılıç yoktur" sözüne kıyas yaparak cevaplandırmışlardır. Çünkü diğer hadislerde görüldüğü gibi, Resulüllah sallallahu aleyhi vesellem başka şeyler için de rukyeye cevaz vermiştir.

2- Haram olan rukye: Anlaşılmaz sözler, anlamsız kesik harfler, bilinmeyen isimler, bilenlerin Arapçadan başka bir dille rukye yapması, demir, tuz kullanarak veya ip bağlayarak rukye yapılması haram kılınmıştır. Fayda verdiği tecrübe edilmiş uygulamalar bunun dışındadır.

Sahabeden Şabir (r.a) şöyle rivayet eder: "Resulüllah sallallahu aleyhi vesellem, rukye yapılmasını yasaklamıştı. Bu ara Amr ibn Hazm'ın çocukları gelip şöyle dediler: "Ya Resulellah! Biz bir tür rukye yapardık ve onunla akrep sokmalarına karşı korunurduk" dedi. Rasûlüllah, Ona dönün onda bir kötülük görmüyorum. Sizden her kim kardeşine fayda vermeye güç yetirirse ona faydalı olsun" buyurdu. (Müslim)

Bununla beraber mahiyeti bilinmeyen harflerle rukye veya muska yapılmaz. İzz bin Abdüsselam'dan anlamı bilinmeyen harflerle yapılan rukye sorulduğu zaman, küfrü gerektirecek anlamlar içerip içermediğinin bilinmemesinden dolayı buna cevaz vermemiştir.

3- Şirk olan Rukye: Allahu Teâlâ'dan başkasına dua ederek, sığınarak veya yardım dilenerek yapılan rukye şirktir. Meleklerin, peygamberlerin, cinlerin ve benzeri varlıkların isimleriyle rukye yapmak gibi... Bunların tamamı Allah'a şirk koşmaktır. Nitekim Rasulüllah sallallahu aleyhi vesellem, şöyle buyurmaktadır: "Efsun, nazarlık boncuklar ve muhabbet için yapılan muhabbet muskaları şirktir." (Ebu Davud, İbn Mace)

İbn Hacer bu konuyu şöyle açıklamaktadır: "Bazı rukyelerde şirk bulunmaktadır. Çünkü onu yapanlar kendilerine dokunan zararı defetmek veya fayda elde etmeyi Allah'tan başka kimselerden istemektedirler." (Fethulbari, X, 260)

Müslüman, tamamıyla Allah Teâlâ'ya tevekkül etmekten başka şeylerden fayda dilemez. Nitekim Rasûlüllah (s.a.s) şöyle buyurmaktadır:

"Ümmetimden yetmiş bin kişi hesapsız olarak Cennete girecektir. Onlar, efsun yapmayanlar, teşe'um etmeyenler (eşyada uğur aramayanlar), vücudlarını dağlamayanlar ve ancak Rablerine tevekkül edenlerdir." (Buhari, Müslim)

Kendiliğinden, istenmediği halde Müslüman kardeşine rukye yapması bunun dışındadır. Bu Rasûlüllah sallallahu aleyhi vesellemin şu hadisine göre müstehaptır: "İçinizden her kim kardeşine yardım etmeye güç yetiriyorsa bunu yapsın" (Müslim)