Örf ve Nevruz

İslam, Mekke`den başlayarak toplumların Kur`an ve Sünnet`e aykırı olmayan örfleriyle mücadele etmedi, insanlığın tabii renkliliğini muhafaza etti, ana çatısı altında çeşitliliği hep tolere etti.

Müslümanlar, Asya toplumlarının bahar şenlikleriyle karşılaştıklarında hiç kuşku yok ki o şenlikleri esastan yasaklamadılar, şenliğin İslamî esaslara uygun düzenlenmesini yeterli buldular. Ancak herhalde hiç kimse, İslam`ın, ateşin örf adına kutsanmasını tolere ettiğini iddia edemez.

İslam, Kureyş ve Sakif`in, Evs ve Hazrec`in putlarını tolere etmediği gibi Asya toplumlarının bir kesiminin kutsadığı ateşi de tolere etmemiştir. Asya toplumlarından İslam`ı kabul edenler, Araplardan İslam`ı kabul edenlerin putlara tapmayı terk ettikleri gibi ateşe tapmayı da ve ateşin kutsandığı törenler düzenlemeyi de terk etmişlerdir.

Bunun için Asya toplumlarından Müslüman olanlar, Nevruz`u ateşli kutlamamışlardır. Kürtler ise çevrelerindeki toplumların sonraki dönemde mezhepsel bazı yorumlarla Nevruz`u kendilerine uyarlamalarına da ilgisiz kalarak kutlamayı tamamen terk etmişlerdir.

NEVRUZA MİLLİYETÇİ MASKE

Nevruz, modernizmin milliyetçilik maskesi altında yayılmasına ve ardından sosyalistlerin Kürtler arasında taraftar bulmak için milliyetçi ögeleri kullanmalarına kadar Kürtler arasında yaygın olarak kutlanmamıştır.

Nereden mi biliyoruz? Elbette içinde olduğumuz toplumdan. Bugün bile siyasi bir gösteriye dönüştürülmediğinde Kürtler, hiçbir coğrafyada Nevruz kutlaması yapmıyorlar. Nevruz, siyasi bir gösteri aracı olmaktan çıkarılıp gelenek içinde kaldığında kapısının önünde Nevruz kutlaması adına ateş yakacak bir avuç Kürt bulamazsınız.

Irak`ta geçen yüzyılın başında İstanbul`daki Fransız kültürü düşkünü elit azınlık arasında Süleymaniyeli Tevfik diye bilinen Şair Pîremêrd, Süleymaniye`de gençlere Nevruz`u kutlattırmak için aylığını harcayıp dağlardan odun toplatmak durumunda kalmıştır. Pîremêrd, aylığını bu iş için keyfinden harcamamıştır. Para vermediğinde gençlerin Süleymaniye`de Nevruz kutlamayacaklarını bilmektedir.

Bugün de Irak Kürdistanı`nda Nevruz kutlamaları bir azınlığın kutlamasının ötesine asla geçmemektedir. Suriye Kürtleri, son politikleşmeye kadar asla Nevruz kutlamamışlardır. Türkiye`de de Kürtler, siyasi bir yönü olmadan Nevruz`u kutlamazlar.

AMAÇ İSLAMSIZLAŞTIRMAK

Yahudi kökenli Fransız düşünürler İslam dünyasının kalabalık toplumları için İslamiyet öncesine dair efsaneler uydurdular, unutulmuş efsaneleri hatırlattılar. Geç dönemde de olsa Batılı araştırmacıların teşvikiyle bu akım Kürtlerin de arasına taşındı. Buradaki gaye, Müslüman toplumların İslamiyet öncesi hâllerini yüceltmek değil, onları İslam öncesini yücelterek İslamiyet`ten koparmaktı. Kur`an-ı Kerim kıssalarına karşı efsaneler, bayramlara karşı bayramlar icat ederek, unutulmuşları yeniden gündeme getirerek toplumların önce zihnine, ardından pratiğine hükmetmek, onları zihinsel işgale maruz bırakarak sömürge için müsaitleştirmekti gaye.

Sosyalistler, 1960`lı yıllarda Türk sosyalizminden farklı olarak Kürtler için milliyetçi kılıfa sokulmuş bir sosyalizm öne sürdüler. Kürtler, milliyetçilik adına sosyalistlerle yakınlaşırken onlarda İslam düşmanlığını gördüler.

Pratiğe baktığımızda sosyalistlerin modernist projeleri nasıl da devraldıkları kolayca görülebiliyor. Her Ramazan ve Kurban Bayramı için bir mazeret bulup söz geçirebildiği yerde kısıtlama getiren sosyalist yapı, Nevruz söz konusu olduğunda dizlerine kadar kan içinde olsa bile şenlikler düzenliyor, halka halay çektiriyor.

Yaşananın saklanabilirliği yok, her şey gözler önünde. Aynı sosyalist yapı, Yezidîlere ait her tür ilkel dinsel ritüeli kutsarken İslam`a ait her tür kutsalı toplum dışına itmek için var gücüyle çalışıyor.

Mevzu bütün olarak düşünüldüğünde Nevruz`un sosyalist yapı tarafından mevcut kutlama biçimi Kürt toplumunun geleneklerini yansıtmadığı gibi inancını da yansıtmıyor, Nevruz`la Kürtler arasında ısrarla ilgi kurularak bayrama karşı bayram alternatifi oluşturulmaya çalışılıyor. Nevruz ısrarla Kürtlere dayatılıyor. Kürtler, Nevruz`u kutlamaya zorlanıyor.

Kürt halkına saygı adına Nevruz kutlanmaz. Nevruz ancak Kürtleri modernleştirmek için mücadele eden sosyalist yapı ve yapılarla iletişime geçmek için kutlanabilir. Kürtlük adına Nevruz`u kutlamak, kutlanmasını istemek Kürtlere yapılan bir dayatmaya ortak olmak, Kürt halkına bu konuda yapılan baskının aracına dönüşmektir.

NEVRUZ TÜRK BAYRAMI DA DEĞİLDİR KÜRT BAYRAMI DA DEĞİLDİR

Türkiye`de Nevruz konusunda iki yol denendi. İlkin Anadolu`nun Müslüman Türklerinin yüzyıllardır unuttukları Nevruz, sanki Türklerin bir tür geleneksel bayramıymışçasına devlet ricalinin katıldığı komik törenlerle kutlandı, bugün de simgesel de olsa bu tür kutlamalar devam ediyor. Hâlbuki meseleye az çok vakıf olanlar biliyordu ki Anadolu Türkleri arasında bu resmi Nevruz canlandırmasının doğrudan Türklerle ilgisi yoktu. Gaye, sosyalist yapının elindeki Nevruz argümanını almaktı ama bu avam nezdinde Kürtlerin elindeki Nevruz argümanını almak diye tarif edildi.

Diğer yol ise, devlet ricalinin bizzat sosyalist örgütün dayatması niteliğinde olan Nevruz`u Kürtlerin bayramı imiş gibi Kürt halkının adını anarak kutlamaktır. Çatışma ortamı yatıştığında muhafazakâr siyasetçiler dahi bunu yapmışlardır.

Nevruz`u sosyalist örgütün değil, Kürt halkının bir günü olarak düşünen her iki yaklaşım da yanlıştır.

Müslüman Türk halkı, Nevruz`u Anadolu`da Türklük adına kutlamamıştır, kutlamaz da. Devlet, okullarda, şehir meydanlarında dilediği kadar etkinlik düzenlesin Çankırılı Ahmet Amca Nevruz ateşi yakmaz.

Sosyalist yapının ve diğer modernist grupların baskısı ortadan kalktığında Kürt halkı da Nevruz`u benimsemez. Diyarbakırlı Hasan Dayı, kapısının önünde Nevruz adına ateş yakmaz.

Sosyalist yapının kendi içinde Nevruz kutlaması kendisini ilgilendirir ama gelin Kürt halkına Nevruz`u dayatanların oyununa gelmeyelim, bu dayatmaya ortak olmayalım. Keşke sosyalist örgüt, arşivini açsa da özellikle 15-20 yıl önce Kürtlere Nevruz`u kabul ettirmek için hangi yollara başvurduğunu açıklasa… Onun bu baskısına ortak olmaya kimsenin hakkı yoktur.

Kürt halkı Nevruz`u öğrenerek içinde bulunduğu koşulları düzeltemez, kurtuluşunu Nevruz kutlaması ile de ilişkilendirmez. Nevruz`u Kürt halkının örfüyle ilişkilendirmekten vazgeçin artık.