Yüksek enflasyonun sebebi gıda mı?

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2016`da tüketici fiyat endeksi (enflasyon) yüzde 8.53 olarak gerçekleşti. Yurtiçi üretici fiyat endeksi ise yüzde 9.94 oldu.

Açıklanan enflasyon verileri hükümetin ve Merkez Bankası`nın tahminlerinin çok üstünde gerçekleşti. Daha 1 ay önce Merkez Bankası yılsonu enflasyon tahminini yüzde 7,5 olarak açıklamıştı. Bu kadar farkın çıkması garipsenecek bir durum. Bu işin başında olanlar ya yanlış hesaplar yapıyor veya kendilerine gelen veriler yanlış hesaplanıyor.

Enflasyonun sebebi olarak gıda gösterildi. Gıdanın içinde de yumurta ve patlıcan artışa en fazla neden olan kalemler oldu. Gıda fiyatlarındaki artışın yıllık enflasyona etkisi ise yüzde 1.34 oldu. Gıda fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 5.65 olarak gerçekleşti. Yüksek enflasyonun sebebi gıda gösterilse de en büyük pay ulaştırma sektörünün oldu. Ulaştırmada bir yıllık fiyat artışı yüzde 12.36 olurken bunun enflasyona etkisi yüzde 1.77 oldu. Ulaştırmadan sonra ikinci sırada yüzde 1.57 etki ile alkollü içecekler ve tütün olurken, bu ürün grubundaki bir yıllık fiyat artışı yüzde 31.59 olarak gerçekleşti.

Her ne kadar yüksek enflasyonun sebebi olarak tarım ve gıda gösterilse de aslına bakılırsa tarım ve gıda enflasyonun nedeni değil frenleyicisi oldu. Çünkü tarım ve gıda enflasyonu yüzde 5,4 ile hem son 14 yılın 3`üncü en düşük oranı olmuş, hem de diğer kalemlerdeki fiyat artışlarının altında kalmıştır. Mesela sağlık, tıbbi ürünler ve ulaştırmada yüzde 12`lik, eğitimde yüzde 10`luk, alkol ve tütünde yüzde 32`lik, kiradaki yüzde 9,3`lük, sigortada yüzde 16,3`lük ve çeşitli mal ve hizmette ise yüzde 11,1`lik fiyat artışları yaşanmıştır. Şimdi kalkıp hala tarım ve gıda yüzünden enflasyon hedefinden saptık demek; tarım ve gıda sektörünü hiç hak etmediği ve tamamen gerçek dışı bir şekilde günah keçisi olarak ilan etmektir.

Eğer tarım ve gıdayı, enflasyon sepetinden tamamen çıkarıp yeniden hesaplama yaparsanız göreceksiniz ki, aslında enflasyon uzun bir süredir çift hanede seyretmektedir. Yani, bugün hala enflasyon tek haneli olarak açıklanıyorsa bu tamamen tarım ve gıda sektöründe iştigal edenlerin, büyük baskı altında kalmalarına rağmen, genel enflasyonu frenleyici fedakârlıkları sayesindedir.

Gıda ve tarımı enflasyonun sebebi olarak gösterenler üretimin düştüğü ve halkın alım gücünden kaynaklanan sebeplerden gıda ve tarımdaki fiyatların yükseldiğini belirtiyorlar.
Yüksek enflasyona sebep olan ister tarım ve gıda olsun ister ulaştırma vb. kalemler olsun enflasyon çift haneli rakamlara dayandı. Bu da doğrudan kuru etkiledi ve yılbaşında beklenmedik bir oranla Dolar ve Euro hızla yükseldi.

Her zaman açıkladığımız gibi kur farkı direk fiyatlara yansıyor. Baz alınması gereken değerin enflasyon değeri olması gerekir. Ancak enflasyonu frenleyemezsek değişen bir şey olmaz. Tam aksine bu sefer enflasyon değerleri fiyatlat üzerinde tetikleyici olur.

Günah keçisi göstermekle beraber eğer enflasyonu tetikleyen en büyük etken tarım ve gıda ise öyleyse tarım ve gıdada kapsamlı önlemler almak gerekiyor. Öncelikle üretimin planlanması yapılabilir. İkinci olarak üretim maliyetleri düşürülebilir. Üçüncü olarak, üretici ile tüketici fiyatları arasındaki uçurum önlenebilir. Bu da sıkı bir denetleme ve takiple mümkündür.