Darbe Girişimi ve Ekonomideki Olumsuzluklar-2

Darbe girişimi sonrası uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P Türkiye`nin kredi notunda indirim yaptı. Bunda darbe girişimi sonrası ülkede kaos yaşanacağı, dış yatırımcıların tamamen sermayelerini çekeceği, halkın paniğe kapılarak bankaların içini boşaltacağı gibi varsayımlarla hareket etti. 

Darbe girişiminden sonra halk tamamen ayrışacak. Siyasi ve toplumsal ayrışmalar derinleşecek. Hatta Güneydoğu`da HDPKK yandaşları da durumu fırsat bilerek sokaklara dökülecekti.

Darbenin adı bile yeterliydi. Çünkü Ecevit ve Sezer anlaşmazlığında, sadece başbakan ve Cumhurbaşkanının arasındaki anlaşmazlık bile devalüasyon yaşanmasına, dövizin neredeyse iki katına çıkmasına sebep olmuştu. 27 Nisan e-muhtırasında hükümet istifa etmişti ve ülkede siyasi bir kriz yaşanmıştı. 

Görülen o ki S&P`nin endişelerinin hiç biri tutmadı. Piyasalarda olağanüstü bir hareketlilik yaşanmadı. Dolarda yüzde 5, Euro`da yüzde 4`lük bir artış oldu. Borsada olağanüstü bir düşüş olmadı.

Beklenenlerin aksine halk ayrışmadı. Tam aksine kenetlendi. Darbeye karşı yekvücut oldu. Top ve mermi seslerini ezan ve sala sesleri bastırdı. Halk meydanlardan ayrılmadı. Siyasi görüş ayrılığına bakılmaksızın halk omuz omuza durdu. Doğu ve Güneydoğuda da beklenenin aksine başta HÜDA PAR ve duyarlı tüm STK`lar meydanları doldurdu. Daha ilk gün ve ilk saatten itibaren darbeye karşı durdu.

Siyasiler birlik mesajı verdi. İş adamları ve çevresi birlikte hareket etme kararı aldı. Dış yatırımcılar sermayelerini çekmediler. Hatta kimi Arap yatırımcılar daha büyük yatırım kararları aldı. 

 Rusya ile ilişkilerin normalleşme sürecine girilmesi ekonomide bir krizin yaşanmayacağı doların şu anki seviyesinden daha yüksek seviyelere çıkmayacağını işaret etti. 

Ekonomiyi olumsuz etkileyen ve S&P`nin de kredi notunun düşme sebeplerinden biri olarak gösterdiği tüketim endeksinin yüksekliğidir. Yatırım ve tasarruf yerine tüketim tercih edilmekte ve aşırı bir israfa gidilmektedir. Başta kamunun tüm harcama kalemlerinde tasarrufa gitmesi gerekir. Çünkü tüketim cari açığı yükselten en büyük kalemdir. Belki de şu ana kadar hiç mercek altına alınmamış en büyük tüketim askeriyede olmaktadır. Askeri marketlerin kira, personel, vergi vb. kalemlerinin olmaması fiyatları düşürmekte bu da tüketimi doruğa çıkarmaktadır. Burada mutlaka tasarrufa gidilmelidir.

Ekonomi üzerinde olumsuz etki yapması ve açıklanması beklenen FED`in faiz oranlarında artırıma gidip gitmeyeceğidir.  FED`in son bir yıldır “ha bu ay, ha sonraki ay” diyerek sürekli gündemde tuttuğu ama bir türlü değiştirmediği kısa vadeli faiz oranlarında bu kez -nerdeyse kesinlikle- artırıma gitmesi bekleniyor.

Faiz oranlarında artırıma gidilmesi durumunda dolar kuru yükselme yerine düşecektir. Çünkü bu kararı bekleyenler sürekli dolar aldılar/alıyorlar. Bu da dolara talebi ve dolayısıyla değerini artırıyor. 

Son bir yıldır FED piyasayı hep tetikte tuttu. Bunun şöyle bir etkisi oldu. “FED nasıl olsa eninde sonunda faiz artıracak” diye düşünen piyasa oyuncuları önce yavaş yavaş yaz aylarından itibaren de daha hızlı bir şekilde  ellerindeki diğer ülke hisse senedi, bonosu ya da para birimlerini satarak dolar ve dolara endeksli ürünlerden almaya başladı. Bu eğilim neredeyse tüm para birimlerine değer kaybı olarak yansıdı. Mesela Türk Lirası var olan problemlerle beraber,  FED etkisi ile son bir yılda yüzde 25 değer kaybetti. Türkiye ile benzer durumlarda olan ülkelerin para birimlerinde de üç aşağı beş yukarı aynı durum izlendi. 

Son bir yıldır ellerinde ne var ne yok satıp dolar alan ve bu arada doların diğer para birimleri karşısında yükselişini bekleyen piyasa oyuncuları faiz artırımının hemen ardından ellerindeki dolarları satarak kâğıt üzerindeki kârlarını ceplerine koymak isteyecek. Bu durumda da beklenti sayesinde yoğun alım talebiyle karşılaşan dolarda satışlar başlayacak ve bu da ilk etapta dolar fiyatını aşağıya çekecektir.

ilk etapta TL`de yüzde 10 civarında bir artış bekleniyor. Bu da kurun 2.85 seviyesine kadar hızla inmesi anlamına geliyor. Büyük değişiklikler yaşanmazsa kademe kademe dolar tekrar eski seviyesine yükselecek diyor ve sizi Allah`a emanet ediyorum.