Karşılıksız Çek Çıkmazı

1 Şubat 2012 tarihinde yeni çek yasası yürürlüğe girdi. Bu çek yasası şimdiye kadar neler getirdi? Neler götürdü?

 Bu yasa karşılıksız çek sahiplerine hapis cezası yerine, 10 yıl çek kullanma yasağı getirdi. Hamiline olmayan çek yaprağını hamiline yazanlar hakkında verilen 1 yıllık hapis cezası, idari ceza olarak düzenlendi. "Hamiline olmayan çek yaprağını hamiline olarak düzenleyen kişi" hakkında 300 TL`den 3 bin TL`ye kadar para cezası öngörüldü.

Çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren 5 yıl içinde ibraz edilmemesi halinde, muhatap bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu sona erdi.

Karşılıksız kalan çek bedelinin tamamen ödenmesi durumunda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kaldırılacak. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararının verildiği savcılığa başvurularak talebin geri alınması halinde de çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kaldırılacak. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıt, üzerinden 10 yıl geçmesi halinde Merkez Bankası tarafından resen silinecek.

Komisyonda kabul edilen bir önergeyle, bankaların karşılıksız çek keşide edilmesindeki sorumluluğu artırıldı. Buna göre, muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için çek bedeli 10.000 lira veya altında ise kısmi karşılığı 1000 liraya, çek bedeli 10.000 liranın üzerinde ise kısmi karşılığa ilave olarak 1000 lira ödeyecek.

Kanunun beraberinde getireceği olumsuzluklar üzerinde pek düşünülmemiş olacak ki kanunun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana çek ile birbirlerini aldatanların oranında büyük bir artış yaşandı. Hapis cezasının olmadığını gören kimi esnaf; eşinin, oğlunun adına düzenlemiş olduğu çek sayfalarının karşılıksız çıkmasına pek aldırış etmiyor. Çekler büyük meblağlarda düzenlenip veriliyor. Karşılığında mal alındıktan sonra da bu çek birçok el değiştiriyor ve ne yazık ki bütün bu el değiştiren esnafları mağdur ediyor.

Bu yasadan sonra esnafın çek sayfasına olan güveni tamamen azaldı ve çek ile alış-veriş yapmaktan çekindiklerinden dolayı ticaretlerinde bir daralmaya gittiler.

Yeni çek kanunun yürürlüğe girmesinden bu yana geçen seneye nazaran karşılıksız çek sayısında % 117`lik bir artış yaşandı. Bu gerçekten büyük bir orandır ve esnaf korkmakta haklıdır.  Çünkü: Ekonomik suça verilen ekonomik ceza pek caydırıcı olmuyor.

Ekonomik suça ekonomik ceza anlayışı ile Çek Yasası`nda bu yıl yapılan değişiklik ile karşılıksız çek suçu işleyenler tahliye edildi.  Ne gariptir ki halkı dolandıranlar serbest kaldığı halde sırf Kur`an dersi verdiklerinden dolayı senelerdir hapislerde kalanlar için hiçbir düzenleme yapılmadı. Bu da yetmiyormuş gibi sevk zulmüne maruz bırakıldılar. Binlerce kilometre ötedeki şehirlere sürüldüler.  Kendileri ile beraber tüm ailelerini cezalandırdılar.

Bu yasadan sonra piyasada çekle alışveriş arttı. Ancak bu daha çok hayali bir ihracat türünden oldu. Karşılığında mal yok, para yok, sadece çek sayfası var. Bu sayfaların karşılığı yok.

Çekin borçlusu ile çekin alacaklısı dışında çek karnesi veren bankalar tamamen devre dışı kaldı. Çek ile ilgili sorunların çözümü ve ticaretin güvenli gelişimine engel olundu.

Çek sayfaları bankalar tarafından verilirken mutlaka teminat mektubu alınarak verilmeli ve çek sayfası sahibi tarafından bir ticaret karşılığında yazılan her çek bankaya anında ibraz edilmelidir. Çoğu zaman yazılan çekler çok sonradan bankaya ibraz edilmekte ve karşılığında teminat mektubu da olmayınca karşılıksız çeke karşı bir yaptırım uygulanamamaktadır.

Merkez bankası ise tüm bu olumsuz verilere ve tepkilere rağmen sorun yok deyip olayı örtbas etmeye çalışıyor.

Doğrusu en iyisi çeke meke bulaşmamak ama her zaman bu mümkün olmuyor.

Allah`ın hayırlı ve bereketli bir ticaret nasip etmesi temennisi ile Allah`a emanet olun.