ABD’de yapılan yeni bir araştırma, ülkenin onlarca yıldır fosil yakıt santrallerinden çıkan kömür külünü bir çevre sorunu olarak değil, milyarlarca dolarlık bir kritik mineral deposu olarak değerlendirmesi gerektiğini ortaya koydu.
Teksas Üniversitesi Austin kampüsündeki yerbilimcilerin yürüttüğü çalışmaya göre, 1950’lerden bu yana biriken 52 milyar tonluk kömür külü atığı, stratejik önemi yüksek nadir toprak elementleri (REE) bakımından ABD’nin farkında olmadığı dev bir rezerv niteliğinde.
Araştırmaya göre kömür külünün içerdiği REE’lerin toplam teorik değeri 165 milyar dolar, bunun 97 milyar dolarının ise gerçek koşullarda geri kazanılabileceği düşünülüyor.
Jackson School of Geosciences’tan jeolog Bridget Scanlon, çalışmanın önemini şu sözlerle vurguladı:
“Bu çalışma tam bir ‘çöpten hazine’ örneği. Atıkları tekrar değerli bir kaynağa dönüştürerek hem çevresel yükü azaltabilir hem de kritik element ihtiyacımızı karşılayabiliriz.”
Kömür, oluşumu sırasında toprağın derinliklerinden eser miktarda nadir element topluyor. Bu oran ham kömürde oldukça düşük olsa da kömür yandığında yanıcı maddeler (karbon, hidrojen, kükürt vb.) gaz hâline geçiyor ve geride kalan kül içinde elementler 4 ila 10 kat daha yoğun hâle geliyor.
Bilim insanları, kömür külü depolama sahalarında 1985–2021 yılları arasında biriken atıklarda 11 milyon ton REE bulunduğunu tahmin ediyor. Bu miktar, ABD’nin mevcut bilinen rezervlerinin yaklaşık sekiz katı.
ABD, nadir toprak elementlerinde dışa bağımlı bir ülke. Tedarikin yaklaşık yüzde 70’i Çin’den geliyor. Bu nedenle kömür külündeki rezervler, ülke için stratejik bir alternatif oluşturabilir.