Güncel

Sinek fabrikası: Milyonlarca sinek üretip uçaklardan atacaklar

Yeni Dünya vidalı sineği (New World screwworm) – sıcak kanlı hayvanların yaralarına yerleşip onları yavaşça canlı canlı yiyen bir sinek türünün larvaları – 2023’ün başından bu yana Orta Amerika’da yayılıyor.

Abone Ol

Enfeksiyon vakaları Panama, Kosta Rika, Nikaragua, Honduras, Guatemala, Belize ve El Salvador’da kaydedildi. Çoğu Orta Amerika ülkesinde bu sinek son 20 yıldır görülmemişti.

Kasım ayında bu sinek Meksika'nın güneyine ulaştı. Bu gelişme, ABD tarım yetkilileri arasında endişe oluşturdu ve sınır bölgelerindeki bazı hayvan ticaret limanlarının (sığır, at, bizon) kapatılmasına yol açtı. ABD bu sinekle daha önce de mücadele etmişti. 1960'lar ve 70'lerde sinek popülasyonlarını yok etmek için steril erkek sinekler üretilip uçaklardan doğaya salınmıştı.

Bu strateji – yani sineklere karşı sineklerle savaş – sineklerin üremesini engelleyerek popülasyonu düşürmeyi amaçlıyor. Şimdi, sinekler kuzeye yayılmaya devam ederken, yetkililer bu yöntemin tekrar işe yarayacağını umuyor.

Ancak günümüzde sadece Panama'da tek bir tesis steril sinek üretiyor ve bulaşmayı yavaşlatmak için yüz milyonlarca daha fazla steril sineğe ihtiyaç var. 17 Haziran’da 80 ABD’li milletvekili bu ihtiyacı içeren bir mektup yayımladı. Ertesi gün ABD Tarım Bakanlığı, Teksas-Meksika sınırında henüz belirlenmemiş bir bölgede “sinek fabrikası” açma planını duyurdu.

Yeni Dünya vidalı sinekleri, Cochliomyia hominivorax adlı metalik mavi renkli bir sinek türünün parazit larvalarıdır. Diğer sineklerin aksine, bu tür canlı dokuları hedef alır.

Thomas Lansford (Texas Hayvan Sağlığı Komisyonu) bu sineklerin çoğunun inekleri etkilediğini (%83), ancak atlar, evcil hayvanlar ve hatta insanlara da nadiren bulaşabildiğini belirtiyor.

Etkilenen hayvanlara antiseptik tedavi, yara temizliği ve bandaj uygulanıyor. Ancak tedavi edilmezse hayvanlar 1–2 hafta içinde ölebilir ve enfeksiyon yayılabilir. Teksaslı çiftçi Stephen Diebel, “Sığırları günlük kontrol etmek zorundayız. Enfeksiyonun yaratacağı ekonomik zararın farkındayız,” dedi.

Aşı veya etkili bir koruyucu yok. Yaz aylarında hayvanlara kulak küpesi takmak, damgalamak gibi uygulamalardan kaçınılması öneriliyor. Çünkü bu işlemler sineklerin girebileceği açık yaralar oluşturuyor.

Larvalar yetişkin sineğe dönüşmeden önce siyah hap büyüklüğünde pupa olur. Steril sinek üretim tesisinde, bu pupalara yüksek enerjili gama ışınları uygulanır. Bu ışınlar, erkek sineklerin DNA’sını bozarak onları kısır hale getirir.

ABD Tarım Bakanlığı, bu ışınların hayvanlara veya insanlara zarar vermediğini belirtiyor. Popülasyonun büyüklüğüne göre, bu yöntemle sineklerin tamamen yok edilmesi aylar veya yıllar sürebilir. Genellikle bu sinekler, seyrek nüfuslu kırsal alanlara uçakla bırakılıyor. Kent ortamlarını tercih etmedikleri için şehirlerde tehlike oluşturmazlar.

COPEG (Panama-ABD vidalı sinek mücadelesi komisyonu) tesisi her hafta yaklaşık 100 milyon steril sineği havadan bölgelere dağıtıyor. Şu an yayılım ağırlıklı olarak Meksika’nın güneyi ve Orta Amerika'da.

ABD’nin yeni tesisi Teksas’ın Hidalgo County bölgesindeki Moore Hava Üssü’nde kurulacak ve maliyeti 8,5 milyon dolar olacak. Ancak tesisin toplam üretim kapasitesi için 300 milyon dolarlık bütçe gerektiği tahmin ediliyor. Ayrıca ABD Tarım Bakanlığı, 2025 sonunda Meksika’daki eski bir sinek fabrikasını yenilemek için 21 milyon dolarlık bir yatırım daha açıkladı.