İnsanoğlu sosyal bir varlık olarak yaratılmıştır. Tabiatında diğer insanlarla ilişki kurmak vardır ki dünyası ve ahireti için kendisine faydası dokunacak dostlar edinsin. İnsanlar dinleri ve ahlakları konusunda farklılık arz ederler. İnsanların her biri bir çeşittir. Kimisi iyi kalpli, kibar, çok iyidir; bu gibi insanların dostluklarından faydalanılır, kendilerinden istifade edilir. Kimisi de kötüdür; onlarla arkadaşlık kurmak, onlarla sosyal bir ilişki içinde bulunmaktan da insan sadece zarar görür.
Salih insanlarla arkadaşlık kurmak dünya ve ahiretimiz için en iyi yoldur. Salih insanlarla bir arada bulunmakta bizim için hem dünyada hem de ahirette hayır ve bereket vardır. Bu meyanda Allah Teâla Kur’an’ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır: “Muttakiler hariç o gün dostlar birbirlerine düşmandırlar” Zuhruf 67
Kötü insanlarla arkadaşlık ilişkisi içinde bulunmak kıyamet gününde üzüntü, keder, hasret ve pişmanlık olarak karşımıza çıkacaktır. Bu duruma Allah’ın kitabının şu ayetleri işaret etmektedir; “O gün zalim ellerini ısırır ve keşke Rasul ile birlikte kendime bir yol edinseydim. Yazıklar olsun bana keşke falancayı dost edinmeseydim. İkaz ve öğütlerle dolu olan Kur’an bana ulaşmışken beni onu anlayıp gereğini yapmaktan o beni uzaklaştırdı. Şeytan insanı işte böyle uçuruma sürükler, işte böyle yapayalnız yüzüstü bırakır” Furkan 26-29
Buhari’nin rivayet ettiği bir hadisi şerifte Peygamberimiz aleyhi selam şöyle buyurmaktadır; “İyi arkadaşla kötü arkadaş misali misk taşıyan kimse ile körük üfüren kimse gibidir. Misk taşıyan ya sana onu ikram eder yahut sen ondan satın alırsın ya da ondan güzel bir koku alırsın. Körük üfüren kimse ise ya elbiseni yakar ya da ondan kötü bir koku alırsın”
Tirmizi de konumuzla alakalı süneninde şöyle bir hadis rivayet etmektedir: “Kişi arkadaşının dini üzerinedir. Her biriniz kiminle arkadaşlık ettiğine baksın”
Hadiste geçen “Arkadaşının dini üzerinedir” demek arkadaşının huyunu kapıp onun gibi olur, onun yolunda yürür, onun gibi davranır anlamındadır. Hadiste geçen “Baksın” emri de kiminle arkadaşlık yaptığı üzerinde uzun uzun derin derin düşünsün anlamındadır.
Şair şöyle der; “Kişiyi sorma arkadaşını dostunu sor. Çünkü her arkadaş, arkadaşlık yaptığı kişiye uyar”
Yaratılış itibariyle netice itibariyle de diyebiliriz insanoğlu beraber oturup kalktığı, beraber yaşadığı insanlardan etkilenir.
Salih kişilerle arkadaşlık etmenin meyveleri:
1-Salih kişiler, Allah’a itaat konusunda yardımcı kuvvet niteliğindedirler. Allah’a itaat eden kişilerle oturup kalktığımızda onlardan etkilenir, kendimizi ibadet halkalarında bulur ibadet etmeye başlarız. Günahlardan ve Allah’a karşı isyan mahallerinden uzaklaşırız. Söylediklerimiz şu ayeti kerimelere taalük eder: “1- Asra yemin olsun ki, 2- İnsan mutlaka ziyandadır. 3- Ancak iman edenler, salih amel işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye eden ve sabrı tavsiye edenler bunun dışındadır. Asr süresi)
2-Kendimizi hayır hasenat yarışı kulvarında salih kişilerle iyi işler yapma noktasında bir yarışın içinde buluruz; “Rabbinizin bağışlamasına ve genişliği göklerle yer kadar olup takva sahipleri için hazırlanmış bulunan cennete birbirinizle yarışırcasına koşun. Ali İmran 133”
3-Buhari ve Müslim hadislerinin işaret ettiği gibi, Hayır meclislerinin kendilerine has bir bereketi vardır. Meclisin bereketi meclise iştirak eden herkesi kapsar. Beraber oturduğu kişilerin derecelerine ulaşmazsa dahi hâsıl olan sevaptan nasiplenir. Buhari ve Müslim hadisi buna işaret eder şöyle ki; “Allahu Teâla’nın yollarda sokak- caddelerde dolaşıp zikir ehlini arayan melekleri vardır. Allah’u Teâla’yı zikreden bir topluluk bulduklarında, birbirlerini çağırarak : “Aradıklarımız burada”derler. Bu hadisin sonu da şu şekildedir: “Allah şöyle der; sizleri (melekleri) şahit kılıyorum hepsini affettim”
Meleklerden biri “Ya Rabbi! Falanca onlardan değil! Başka bir iş için gelmiş” der. Allah Teâla: “O da toplantıya katılanlardan biridir. Salihlerle oturan üzüntüye düşmez, kederlenmez. O da onlardan sayılır”
Konumuzla ilgili olarak peygamberimiz başka bir hadiste şöyle buyurmaktadır: “Sadece müminlerle arkadaşlık et. Yemeğini de sadece muttakiler yesin” Hattabî bu hadise şöyle bir yorum getirir: “Peygamberimiz muttaki olmayanların arkadaşlığından, onlarla ilişki kurmamızdan, onlarla yemek yemekten bizi sakındırmış, onlara karşı dikkatli olmamızı istemiştir. Çünkü beraber bir yemek yemek kalplerde sevgi ve samimiyet oluşturur.
Kadı Zeynelabidin Hüseyin Abdullah ed-Dimeşkî
Tercüme: Mehmet Ziya Gümüş
Faruk KILIMAN
M. Zülküf YEL
Dr. Abdulkadir Turan
Riyad Makaev
Mehmed Göktaş
Mirali Yıldırım
