Taliban’ın üst yönetiminde hangi isimler var?

HABER MERKEZİ- AJANSLAR

Daha önce 5 yıl boyunca Afganistan’ı yönetme tecrübesine sahip Taliban, 20 yıl sonra işgalcilerin kaçmasıyla tekrar yönetimi ele geçirdi. Hem içeriye hem de dışarıya çok sıcak mesajlar veren Taliban, kapsayıcı bir yönetim kurma hedefini dile getiriyor. Taliban’ın kimler tarafından yönetildiği de son günlerin en çok merak edilenler arasında… İşte Taliban’ın yönetim kadrosu…

Heybetullah Ahundzade

Taliban lideri Şeyhul Hadis Mevlevi Heybetullah Ahundzade, Afganistan'da mevcut siyasi ve askeri ortamın en önemli isimlerinden biri niteliğinde.

Ahundzade, 1960-1961 yıllarında, Afganistan'ın güneyindeki Kandahar ilinin Pencvay ilçesinde, Peştun bir aileden dünyaya geldi. Ahundzade, Sovyet işgali döneminde ailesiyle birlikte göç ettiği Pakistan'ın Kuetta kentinde medrese eğitimi aldı. Bu nedenle önce "Mevlevi" sonra "Şeyhul Hadis" unvanı aldı.

Sovyet işgali sırasında Afganistan'da savaşa katıldı. Sovyetlerin çekilmesinin ardından diğer Taliban liderleri gibi, iç savaşa katılmamak için silah bıraktı. Taliban'ın 1994 yılında kurulması sırasında hareketin içerisinde, özellikle eğitim faaliyetlerinde büyük rol oynadı.

Taliban iktidarı döneminde üst düzey kadılık, İslami ve askeri mahkemelerin genel sorumluluğu gibi önemli görevlerde bulundu. Afganistan'ın en üst düzey yargı otoritelerinden olan "Afganistan İslam Emirliği Şeriat Mahkemeleri Baş Yargıçlığı" görevinde bulundu.

Molla Ömer dahil olmak üzere Taliban liderlerinin fetva sorduğu ilk isim haline geldi. 2001 yılında ABD müdahalesinin ardından da Taliban içerisindeki üst düzey görevlerine devam etti. Bu süreçte Taliban'ın "Ulema Heyeti"nin başına getirildi. 2001’den sonra hep Afganistan'da kaldı.

2015 yılında, Taliban'ın kurucu lideri Molla Muhammed Ömer'in ölümünün ilan edilmesiyle, hareketin lideri olarak seçilen Molla Ahtar Muhammed Mansur'un yardımcılığı görevine geldi.

2016 yılının Mayıs ayında Molla Mansur'un ABD tarafından bir hava saldırısıyla katledilmesinden sonra Taliban'ın lideri olarak seçildi ve “Emir’il Mücahidin” unvanını aldı. Heybetullah Ahundzade halen Taliban liderliği görevini sürdürüyor.

Molla Yakup

Taliban'ın kurucusu ve ilk lideri Molla Ömer'in en büyük oğlu olan Molla Yakup, Taliban’ın askeri gücünün en üst düzey ismi kabul ediliyor.

Molla Ömer'in 2015 yılında vefat ettiği duyurulmuştu. Afganistan'da olduğu söylenen Molla Yakup, 2016 yılındaki liderlik mücadelesi esnasında adı geçen bir isimdi. Hatırı sayılır bir destek de almıştı ancak nihayetinde Molla Yakup da Ahundzade'yi destekleyenlerden biri oldu.  Kendisinden önce Taliban'ın askeri lideri olan İbrahim Sadr'ın aksine Molla Yakup'un daha barış yanlısı bir tutum sergilediği ve Afganistan'ın kontrolünü savaşmadan ele geçirmeyi hedeflediği biliniyor. Afgan hükümetine karşı yürütülen savaşta stratejik kararlar veren, grupta büyük etkiye sahip Askeri Komite’ye başkanlık ediyor. 30’lu yaşlarda olduğu sanılan Yakup’un Taliban içerisinde çok sevilen bir kişilik olduğu biliniyor.

Molla Abdul Gani Birader

Birader, Taliban hareketinin doğduğu yer olan Kandahar’da büyüdü. 2013 yılında vefat eden Molla Ömer ile birlikte Taliban hareketinin kurucularından biriydi. Birader, Sovyetlere karşı aynı zamanda kayınbiraderi olan Molla Ömer'in yanında savaştı.

2010 yılında Pakistan’da tutuklanan Birader, 2018’de serbest bırakılıp Katar’a taşınana kadar ABD’nin baskısıyla gözaltında tutuldu. Daha sonra Taliban'ın Katar'da bulunan siyasi bürosunun başkanı olan Molla Abdul Gani Birader, ABD ile 2020 yılında yapılan geri çekilme anlaşmasını da yürüten kişi oldu.

Birader, 2020'de Doha Anlaşması'na imza koyanlardan biriydi. Trump yönetiminin barış yönünde atılmış çok büyük bir adım olarak nitelendirdiği bu anlaşmayla ülkeden çekilmekte olan ABD askerlerine karşı ateşkes ilan edildi ve Taliban'ın yeniden iktidara dönüşünün yolu açıldı. Pazar gecesi yayımlanan haberlerde Birader'in Doha'dan Kabil'e doğru yola çıktığı detayı da yer aldı.

Afganistan, ABD ve müttefiklerinin işgaline uğrayana kadar Molla Abdul Gani Birader, Taliban iktidarında Savunma Bakan Yardımcısı olarak görev yapıyordu. Geçtiğimiz 20 yıllık dönemde birçok batılı diplomatın Ketta Şurası'nda Birader'i ziyaret ettiği de biliniyor.

Siraceddin Hakkani

Taliban Liderleri arasında en önemli isimlerden biri ise Hakkani Ağı'nın lideri Siraceddin Hakkani.  Hakkani de ikinci nesil olarak tabir edilen Taliban üyelerinden. Babası Celaluddin Hakkani Taliban'ın kurucularından ve Usame bin Ladin'in en yakın dostlarından biri olarak biliniyor. Celaluddin Hakkani de 80'li yıllarda Sovyetlere karşı ABD'nin yanında savaşan mücahitlerdendi.

Siraceddin Hakkani, Taliban'ın günlük işlerinin idaresinden sorumlu olduğu söyleniyor. Şu anki yeri net olarak bilinmeyen Hakkani'nin 40'lı ya da 50'li yaşlarında olduğu söyleniyor. Hakkani 2020 yılında New York Times için kaleme aldığı "Biz, Taliban, Ne İstiyoruz?" başlıklı makalede ilk ve öncelikli taleplerinin yabancı güçlerin Afganistan'dan çekilmesi olduğunu söylemişti. Afganistan’ın istikrarı ve barış sürecinin gerçekleşebilmesi için uluslararası kamuoyunun desteğine de gereksinim duyduklarını anlatan Hakkani, yeni Afganistan’ın uluslararası toplumun sorumlu bir üyesi olacağını vurgulamıştı.

Molla Abdulhakim

Ahunzade'nin önemli yardımcılarının arasında Molla Abdulhakim’in de ismi geçiyor. Taliban'ın adalet yapısının yani yargısının başındaki kişi olan Molla Abdulhakim'e bu nedenle "başsavcı" da deniyor. Şeyh Mevlevi Abdulhakim bir süre Doha’daki müzakere heyetinin başkanlığını da yürütmüştü. Şeyh Mevlevi Abdulhakim’in müzakere heyetinin başına geçmesiyle birlikte bazı kararları merkezi yönetime sunamadan karar alma yetkisi de heyete verilmişti.

Şir Muhammed Abbas Stanikzay

Şir Muhammed Abbas Stanikzay, Afganistan'daki Taliban hükümetinin 2001'de ABD tarafından devrilmesinden önce bir bakan yardımcılığı görevini yürütüyordu. 10 yıldan uzun süredir Doha'da yaşıyor. 2015'te, Taliban'ın buradaki siyasi ofisinin lideri oldu. Şir Muhammed Abbas Stanikzay, Afganistan hükümetiyle müzakerelere Taliban heyetinin ikinci ismi olarak katıldı. Taliban'ı bazı ülkelere ziyaretlerde de temsil etti.